Socialliq geografiya

Nozogeografik kartalar

• 
  Adam kesellikleri (nazoareallar), olardıń waqıt hám mákan daǵı dinamikasın kórsetedi. Eger haqıyqıy medicinalıq -geografiyalıq kartalar keselliklerdiń zárúr shártlerin sáwlelendirse, nozogeografik - kesellikler hám olardıń tarqalıwı.
  
• 
  Klassifikaciyalaw kriteryaları keselliklerdiń etiologiyasi bolıp tabıladı:
  
• 
  tábiy faktorlar menen baylanıslı kesellikler kartaları : tábiy kesellikler kartaları (tu`rli jollar menen jug`atug`in ensefalit, qutırıw, ısıtpa hám basqalar ); allergik kesellikler kartaları ; biogeximiyaliq endemiya (endemik zob, karies, ftoroz, urolitiyoz hám basqalar ); meteorologik faktorlardıń kórinetuǵın bolıw intensivliginiń keskin ózgeriwi menen baylanıslı kesellikler kartaları.
  
• 
  sociallıq-ekonomikalıq faktorlar menen (silikoz tarqalıwı kartaları, islep shıǵarıw jaraları, kásip kesellikleri hám basqalar ),
  
• 
  bir neshe sebepler tásirinde payda bolatuǵın kesellikler (xalıqtıń qáwipli júrek-qan tamır kesellikleri menen keselleniw kartaları ).
  

Juwmaqlaw

Biz joqarıda keltirilgen maǵlıwmatlar ekonomikalıq hám sociallıq geografiya páninen hám Sociallıq geografiyası pánlerinen alındı. Sociallıq geografiya óz ishine nelerdi alıwın, nelerdi úyreniwin, qanday tarawlarǵa bóliniiwn biz bilip aldıq. Ulıwma alǵanda pul pán keleshekte mámleketimizde joqarı dárejede rawajlaniwina úlken imkaniyatlar bar. Bul pándi rawajlandiriwda biz óz qolımızdan kelgenshe kishkene bolsada úlesimizdi qosúwúmúz kerek. Mámlekette sociallıq geografiya rawajlanbasa medicinada, bilimlendiriwda, turizmde rawajlanbaydı. Sebebi bul tarawlardıń barkıǵı tikkeley sociallıq geografiya menen tıǵız baylanıslı. Sonın’ menen birge itibarg’a alıw lazım sotsial-ekonomikalıq geografiya sotsiallıq ha’m ekonomikalıq geografiya sotsiallıqqa yag’nıy xalıqqa beriledi, biraq Ekonomikalıq ha’m sotsiallıq geografiya Ekonomikalıq geografiya Awıl-xojalıg’ı geografiyası Sanaat geografiyası Transport geografiyası Qurılıs geografiyası Sırtqı ekonomikalıq baylanıslar geografiyası Sotsial-ekonomikalıq geografiya Xalıqlar geografiyası Awıllıq orınlar geografiyası Xalıqqa xızmet ko’rsetiw tarawları geografiyası Sotsial geografiya Din geografiyası Jınayatshılıq geografiyası Meditsinalıq geografiya İlim h’a’m ilim izertlew geografiyası Minez-qulqı geografiyası ha’m b.onın’ ekonomikalıq funktsiyasıda umıtılmaydı, ha’m bul eki a’hmiyetli taraw o’zara ulıwmalastırg’an halda ko’riledi. Haqıyqatında da halıq insan en’ aldı menen sotsiallıq kategoriya esaplanadı. Biraq ol sonın’ menen birge jaratıwshı, o’zi jaratıwshı, o’zi jaratqan ruwxıy ha’m materiallıq baylanıslardın’ tutınıwshısı da esaplanadı. Bizge belgili insan du’nyag’a jasaw ushın keledi. Biraq jasaw ushın jumıs islew kerek. Biraqta, shan’araqta 5-adam bolsa onın’ tek 2 g’ana ekonomikalıq aktiv bolıwı mu’mkin. Biraq bul eki adam da barlıq shan’araq ag’zaları qatarında tutınıwshı yag’nıy sotsiallıq kategoriya bolıp tabıladı. 3-blokqa tar ma’nistegi sotsiallıq anıg’ırag’ı sotsiallıq geografiyag’a tiyiyasli pa’nler kiritilgen. Olar adamlardın’ dem alıwı emleniwi isenimi ju’ris turısı ha’m ulıwma aytqanda sotsiallıq turmısının’ territoriallıq ta’repi menen baylanıslı tarawlar esaplanadı. Joqardag’ı 3-bloktan basqa son’g’ı jıllarda to’rtinshi blok ta qa’liplesip barmaqta. Ol siyasıy geografiya bolıp onın’ quramına geosiyasat a’skeriy geogafiyası elekral (saylawlar) geografiyası geokonfliktalogi, limologiya (shegaralar tuwralı pa’n) sıyaqlılardı kuiiritiw mu’mkin. Pa’nimizdin’ bunday ja’ne ken’eyip barıwı onın’ ayrım ma’mleketlerde Rossiya, Qazaqstan ha’m Qırg’ızıstan sotsiallıq ha’m siyasıy geografiya dep atawına sebep boldı. Keleshekte ja’ne qanday da bir geografiya pa’ninin’ du’nyag’a keliwi itimallıg’ın na’zerde tutıp, olardın’ barlıg’ın bir so’z bengen ekonomikalıq geografiya dep ataw tuwrıraq boladı.

Paydalanilǵan ádebiyatlar:

1.Mirzaliyev T., Safarov E., Egamberdiyev A., Qoraboyev S. «Kartashunostlik»

Toshkent. 2012

2.Soliyev A., Komilova N., ham basqalar. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya.Toshkent. «Noshir».2019

3.Saidboboyev Z.Tarixiy geografiya.Toshkent. «Noshir».2010

4.Vahobov H., Tillaboyeva M.,. Iqtisodiy geografiya asoslari.Toshkent. «O’qituvchi».2001

5.Internet saytlari: www.Ziyo.uz., www.referat.uz., www.o’qituvchi.uz.