Socialliq geografiya

IV. Sotsiallıq geografiyanın’ tiykarǵı wazıypaları

Sotsiallıq geografiyanın’ tiykarǵı wazıypalarına to’mendegiler kiredi:

1) Sotsiallıq geografiya «tarmaq»ların rawajlandırıw, yaǵnıy xalıqlar geografiyası hám jaylasıwı, xızmet ko’rsetiw tarawları, tutınıw rekreatsiya hám basqalar;

- İri masshtablı sotsial geografiyalıq izertlewlerdi alıp barıw; sotsiallıq geografiyanın’ shet el mámleketlerinde rawajlanıwın u’yreniw;

- Sotsiallıq geografiyanın’ barlıq baǵdarlarǵa tiyisli bolǵan o’zine tán wazıypası, yaǵnıy ilimiy-izertlewlerdin’ nátiyjelerin ámelde qollanılıwın ku’sheytiw. Házirgi dáwirde sotsiallıq geografiya qáliplesiw dáwirin basınan keshirmekte. Sol sebepten, tiykarınan sol dáwirge tán bolǵan en’ aktual mashqalalar qatarına to’mendegiler kiritiledi:

- Cotsial-geografiyalıq rayonlastırıw (printsipleri, kriteriyaları, ko’rsetkishler dizimi, izertlew usılları, ekonomikalıq hám basqa tu’rdegi rayonlastırıw tu’reri menen qatnası);

- Xalıqtın’ turmıs darejesi hám dárejelerindegi sotsiallıq du’zilisleri hám olardın’ dinamikasındaǵı sotsiallıq tarawlardı aymaqlıq sho’lkemlestiriwdegi rayonlar-ara qarama-qarsılıqlar;

- Ulıwmalastırıwshı hám arnawlı sotsial-geografik tipologiyalar (geodemografik jaǵday, qalalar hám xalıqtın’ jaylasıw dizimleri, awıllıq orınlar hám basqalar);

- Meditsinalıq-geografiyalıq izertlewler hám olardın’ aktuallıǵın jeterli bahalamaw hám t.b.

Bul mashqalalardın’ hár biri sotsial geografiyanın’ tolıq qáliplesiwi hám rawajlanıwında u’lken áhmiyetli orın tutadı.

• 
  Medincinaliq geografiya, adam hám ondag`I keseliklerdin` patologikalıq jaǵdayları tarqalıwınıń geografiyalıq nizamlıqların, sonıń menen birge geografiyalıq ortalıqtıń xalıq keselligi hám sawlıgına tásirin úyrenedi. Bólimde keseliklerde kórinetuǵın ózgesheliklerin belgileytuǵın tábiy, social hám ortalıq faktorlarınıń aymaqlıq qásiyetlerin úyrenedi.
  
• 
  Tiykarǵı wazıypa – qorshag`an ortalıq tásiri nátiyjesinde xalıqtıń keselleniwinin` aldın alıw hám prognoz qılıwdıń ilimiy tiykarların jaratıw bolıp tabıladı.
  

Medicinalıq geografiyanıń wazıypaları

• 
  1) Aymaqliq tárepten rawajlandırıw. Medicinalıq geografiyanin` tiykarları hám izertlew usillari
  
• 
  2) Medicinalıq geografiya. bahalaw dep. tábiyattıń strukturalıq bólimleri jáne social-ekonomikalıq faktorlar (klimat, topıraq túrleri, ósimlik hám haywanot dúnyası, xalıqtıń jasaw hám miynet sharayatları hám basqalardıń xalıq salamatlıǵı jaǵdayına, bólek payda bolıwı hám tarqalıwina tásirin anıqlaw ). insan kesellikleri;
  
• 
  3) Túrli rayonlardıń tábiy zonaların medicinalıq -geografiyalıq úyreniw;
  
• 
  4) Nozoareallarni anıqlaw (kesellik tarqalıw tarawları ) hám adamnıń individual kesellikleriniń nozokomplekslerin anıqlaw (nozogeografiya);
  
• 
  5) Medicinalıq -geografiyalıq, atap aytqanda, nozogeografik kartalardı (medicinalıq kartografiya) dúziw principlerı hám usılların islep shıǵıw.
  

• 
  Medicinalıq -geografiyalıq karta - bul " insan salamatlıǵı qorshag`an ortalıq" sistemasındaǵı túrli tábiy jáne social-ekonomikalıq faktorlar hám hádiyselerdiń jaylasıwı, jaǵdayı hám baylanısların kórsetiwshi tábiy aymaqlıq kompleksler hám olardıń waqtınshalıq modeli.
  
• 
  Medicinalıq -geografiyalıq kartanıń maqseti:xalıq sawlıgına unamsız tásir kórsetetuǵın qorshag`an ortalıq jaǵdayı hám sapasın sáwlelendiredi;
  
• 
  Insan kesellikleri ushın geografiyalıq (tábiy, social hám islep shıǵarıw ) basli shártlerdiń bar ekenligi;
  
• 
  tábiy dárilik resurslarınıń bar ekenligin hám olardan aqılǵa say paydalanıw múmkinshiliklerin kórsetiw.
  

Klassifikaciyası

• 
  Tiyisli medicinalıq -geografiyalıq,
  
• 
  Nozogeografik (latınsha " nosos" - kesellik),
  
• 
  Xalıq salamatlıǵı kartaları.
  
• 
  Medincinaliq kartografiya -geografiyalıq kartalardı dúziw, rawajlanıw principlerı hám usılların úyrenetuǵın arnawlı kartografiya hám medicinalıq geografiyanıń bir bólimi. Bul kartalar quramında tábiy jáne social-ekonomikalıq sharayatlardıń insan salamatlıǵına tásirin sáwlelendiretuǵın yamasa keselliklerdiń tarqalıwın kórsetetuǵın yamasa sanitariya -texnikalıq, sanitariya -profilaktika hám medicina mákemeleri tarmaǵı haqqında tu`sinik beretuǵın maǵlıwmatlar úlken áhmiyetke iye..