Сўнгги йилларда дунёда фавқулодда вазиятларнинг сони ва қамрови ошиб бораётганлиги кузатилмоқда

ШУЛАРДАН

Жами соатлар	Назарий	Амалий
1	2	3	4	5
1. Меьёрий-ҳуқуқий тайёргарлик
1.	Аҳоли ва ҳудудларни табиий ва техноген хусусиятли фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилишнинг ҳуқуқий асослари. Табиий, техноген ва экологик тусдаги фавқулодда вазиятлар таснифи.	1	1	-
3.	Фавқулодда вазиятлар оқибатини бартараф этиш кучлари ва воситалари.	1	1	-
Жами:		2	2	-

2.Тиббий тайёргарлик

Тиббий тайёргарлик дарслиги асосан амалий йўналишда олиб борилади. Бундан мақсад “Ёш қутқарувчилар” кўнгилли клуб аъзолари Фавқулодда вазиятлар оқибатда турли тан жароҳатларни олган
ва жабрланган фуқароларга тўғри ва аниқ биринчи тез тиббий ёрдам кўрсата олишни билишлари назарда тутилган. Шу билан биргаликда жабрланган фуқароларни хавфсиз ҳудудларга эвакуация қилиш усуллари тўғрисда тушунчага эга бўлишади.

Т/Р	МАВЗУЛАР НОМИ	ШУЛАРДАН
		Жами соатлар	Назарий	Амалий
2. Тиббий тайёргарлик
1.	Одам организмининг физиологик ва анатомик тузилиши.	1	1	-
2.	Биринчи ёрдам кўрсатиш усуллари ва воситалари.	1	1	-
3.	Жароҳатлар. Жароҳат турлари.	1	1	-
4	Қон кетиши турлари ва биринчи тиббий ёрдам қоидалари. а) ташқи қон кетиши. б) ички қон кетиши.	2	1	1
5.	Суяк синиши турлари ва биринчи тиббий ёрдам қоидалари. а) ёпиқ синиш. б) очиқ синиш.	2	1	1
6.	Юрак-ўпка реанимацияси.	1	-	1
7.	Куйиш, совуқ олдириш ва ток уришда биринчи тиббий ёрдам кўрсатиш қоидалари.	2	1	1
8.	Кундалик турмушда учрайдиган КТЭЗМ, заҳарланишда биринчи тиббий ёрдам ва муҳофазаланиш қоидалари.	2	2	-
Жами:__12__8__4'>Жами:		12	8	4

3.Топографик тайёргарлик

Ёш қутқарувчилар топографик тайёргалик дарсида ҳар хил ҳудудларда харакат қила олишларига, ўз турган жойларини аниқлай олишга, карта ва компассиз томонларни аниқлай олишга, топографик хариталарнинг турлари ва топографик белгиларни ўқий олиш билан боғлиқ вазифаларга тайёрлашдан иборатдир.

Т/Р	МАВЗУЛАР НОМИ	ШУЛАРДАН
		Жами соатлар	Назарий	Амалий
3. Топографик тайёргарлик
1.	Харитадан фойдаланиш. а) Компас ва ундан фойдаланиш тартиби. б) Компассиз жойни аниқлаш.	1	1	1
Жами:		2	1	1

4.Руҳий тайёргарлик

Руҳий тайёргарлик фанини ўргатишдан мақсад, ёш қутқарувчиларни фавқулодда вазиятларда харакат қилишга руҳан тайёрлаш, уларда стресс, ваҳима ва уларни олдини олиш йўллари ва Фавқулодда вазиятларда аҳоли руҳиятининг ўзига хос жиҳатлари бўйича умумий тушунча хосил қилишдир. Бундан ташқари фавқулодда вазиятлар содир бўлган ҳудудларда ва ностандарт вазиятларда ёш қутқарувчилар тушкунликка тушмасдан қисқа вақтда тўғри қарорларни қабул қилишга тайёрлашдан иборат.

Т/Р	МАВЗУЛАР НОМИ	ШУЛАРДАН
		Жами соатлар	Назарий	Амалий
4. Руҳий тайёргарлик
1.	Қутқарувчиларни фавқулодда вазиятларда харакат қилишга руҳан тайёрлаш.	2	2	-
2.	Стресс, ваҳима ва уларни олдини олиш йўллари.	2	2	-
3.	Релаксиация машқлари.	1	-	1
Жами:		5	4	1

5. Омон қолиш асослари ва қутқарувчиларнинг ҳаёт фаолияти
Омон қолиш асослари ва ёш қутқарувчиларнинг хаёт фаолиятини ўргатишдан мақсад, қутқарувчиларга қидирув-қутқарув ишларини олиб бориш вақтида авария-қутқарув ва қидирув-қутқарув тузилмалари шахсий таркибини омон қолиш қоидаларини ўргатишдан иборат.

Т/Р	МАВЗУЛАР НОМИ	ШУЛАРДАН
		Жами соатлар	Назарий	Амалий
5. Омон қолиш асослари ва қутқарувчилар ҳаёт фаолияти
1.	Омон қолиш асослари.	1	1	-
2.	Табиатда ёлғиз қолган экстремал вазиятда тўғри ҳаракат қилиш	2	2	-
3.	Табиий фавқулодда вазиятлардан муҳофазаланиш.	1	1	-
4.	Ёнғин пайтида тўғри ҳаракатланиш ва ёнғиндан муҳофазаланиш.	1	1	-
Жами:		5	5	-

6.Қутқарув ишлари тайёргарлиги

Қутқарув ишлари тайёргарликнинг асосий мақсади, қидирув-қутқарув, тоғ-қутқарув, сувда қутқарув ва турли тусдаги фавқулодда вазиятлар оқибатларини тезкор равишда бартараф этишда тўғри харакат қилишга ўргатишдан иборат. Шу билан биргаликда ёш қутқарувчилар авария-қутқарув махсус асбоб-анжомлар тўғрисида бошланғич тушунчаларга эга бўлишларидан иборат.

Т/Р	МАВЗУЛАР НОМИ	ШУЛАРДАН
		Жами соатлар	Назарий	Амалий
6. Қутқарув ишлари тайёргарлиги
А) Қутқарув ишларида фойдаланиладиган техник воситалар ва махсус асбоб-анжомлар
1.	Авария-қутқарув асбоб анжомлари, вазифаси ва қўлланиши а)Гидравлик қутқарув асбоблар турлари б)Тоғ-қутқарув асбоб-анжомлари в) Радиацион, кимёвий ва биологик (бактериологик) кузатув асбоблари г) Ғаввослик асбоб-анжомлари	4	1	3
2.	Ёнғинга қарши курашиш воситалари.	2	1	1
Б) Турли тусдаги фавқулодда вазиятларда қутқарув ишларини ташкиллаштириш ва ўтказиш
3.	Қидирув-қутқарув ишлари даврида хавфсизлик қоидалари	2	1	1
4.	Фавқулодда вазият ҳудудида разведка ишлари олиб бориш.	1		1
5.	Вайроналарда ўтказиладиган қидирув-қутқарув ишлари.	2	-	2
6.	Транспорт воситалари билан боғлиқ фавқулодда вазиятларда қутқарув ишлари.	2	-	2
7.	Ёнғин шароитида қутқарув ишлари.	2	1	1
8.	Радиактив зарарланган ҳудудларда қутқарув ишлари.	2	1	1
9.	КТЭЗМ билан боғлиқ фавқулодда вазиятларда қутқарув ишлари.	2	1	1
10.	Махсус ишловдан ўтказиш пункти (ПСО), унинг вазифаси, ёйиш ва ишловдан ўтказиш тартиби	1	-	1
11.	Тоғли шароитда ўтказиладиган қутқарув ишлари.	2	-	2
12.	Сувга чўкиш билан боғлиқ холатларда қутқарув ишлари.	2	-	2
13.	Шахсий ва гуруҳ учун мўлжалланган ҳимоя воситаларидан фойдаланиш.	2	-	2
Жами:		24	5	19
УМУМИЙ МАШҒУЛОТЛАР СОАТИ:		52	26	26

7. Ёнғин хавфсизлиги асослари

Ёнғин хавфсизлиги асослари асосий мақсади, ёш қутқарувчиларга ёнғин, ёнғинни келиб чиқиш сабаблари, ёнғинларга қарши олиб бориладиган чора тадбирлар ҳамда бартараф этиш, эвакуация қилиш тўғрисида бошланғич тушунчаларга эга бўлишларини таъминлаш.

Т/Р	МАВЗУЛАР НОМИ	ШУЛАРДАН
		Жами соатлар	Назарий	Амалий
7. Ёнғин хавфсизлиги асослари
1.	Ёнғин ва портлашларни келиб чиқиш сабаблари.	2	2	-
2.	Ёнғинларни олдини олиш чора тадбирлари.	2	2	-
3.	Ёнғинларнинг ўчириш усуллари.	1	-	1
4.	Ёнғин содир бўлганда ҳаракатланиш қоидалари ва эвакуация тадбирлари.	3	1	2
Жами:		8	5	3

II. Ташкилий услубий кўрсатмалар

Ҳар бир ўқув муассасаларидан сайланган “Ёш қутқарувчи” кўнгиллилар клуб раҳбари мураббийларини ҳудудий Фавқулодда вазиятлар бошқармалари Аҳоли ва раҳбарлар таркибини тайёрлаш марказида табиий ва техноген тусдаги фавқулодда вазиятлар вақтида аҳолини тўғри харакат қилишга ва фуқароларнинг ҳаёти ва соғлиғи хавфсизлигини таъминлашга йўналтирилган ўқув семинарларини ташкил қилинади.
1.1. Ўқув қўлланмани ўзлаштириш учун барча умумий ўрта ва ўрта махсус мактаблар, касб-ҳунар таълими муассасалари ўқувчилари кўнгилли равишда жалб этилади.
1.2. Клуб машғулотларини ўтказиш учун ўқув муассасалари раҳбарлари томонидан алоҳида синф хоналари ажратилади.
1.3. Ажратилган ўқув синф хоналарида Ҳаёт хавфсизлиги, ёнғин хавфсизлиги ва йўл ҳаракати хавфсизлиги бурчаклари ташкил қилинади.
1.4. Клуб машғулотлари ҳафтада икки маротаба белгиланган соатлар хажмидан ташқари 1 - 2 ўқув соатидан олиб борилади.
1.5. Ўқув қўлланма мавзулари Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ҳудудий ва таркибий тузилмалари билан келишилган ҳолда, клуб раҳбари томонидан ишлаб чиқилади.
1.6. Ўқув машғулотлари самарадорлигини ошириш мақсадида назарий машғулотларга Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ходимлари жалб қилиниши мумкун.
1.7. Синов ва суҳбатлардан муваффақиятли ўтган ўқувчилар ўз ихтиёрлари билан “Ёш қутқарувчи” кўнгиллилар клубига қабул қилинади. (Клубга жинси, ирқи, миллати, тили, дини, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъий назар, ўн тўрт ёшга тўлган Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасалари ўқувчилари, шунингдек, ўз қонуний вакиллари томонидан тегишли ёзма рухсати бор 14 ёшга етмаганлар (умумий ўрта таълим ўқувчилари) аъзо бўлиши мумкин.
1.8. “Ёш қутқарувчи” клубига жисмонан бақувват, руҳан соғлом, ҳудудий тиббий кўрикдан ўтган (соғлиги тўғрисида маълумотномаси бўлиши шарт) болалар қабул қилинади.
Ўқув йилининг якуни
2.1. Ўқув йилининг якунида ёш қутқарувчилардан назарий ва амалий машғулотлар бўйича синовлар туман, шахар, вилоятлар ва республика биринчилиги бўйича ўтказладиган “Ёш қутқарувчи” кўнгиллилар клублари ўртасида бўлиб ўтадиган мусобақалар даврида синовлар қабул қилинади, (мусобақалар Ёш қутқарувчи мусобақасини ўтказиш тўғрисидаги низомнинг 2 бўлими 8 бандига асосан жойларда ташкил этилади).
2.2. Ўқув йили ва мусобақаларда фаол иштирок этган ва совринли ўринларга эга бўлган клуб аъзоларига “Ёш қутқарувчи” махсус гувоҳномаси тақдим этилади. Мамлакатимиздаги умумтаълим мактаблари ва Касб-ҳунар таълими муассасалари “Ёш қутқарувчи” кўнгиллилар клуби” фаолиятини таъминлаши, ўз мазмунига кўра, эзгу мақсад-вазифаларни кўзда тутади.