Siyosatshunoslikka

48 Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S. Political Science: An
Introduction. N ew Jersey: Pearson, 2013.-P.105.
169

---

Siyosiy yetakchi (lider) - siyosiy jarayonlar bilan birga butun jami­
yat va siyosiy tashkilot yoki harakatni ham boshqaradi, voqealaming 
borishi va siyosiy jarayonlar yo‘nalishini o‘zgartira oladi. Siyosiy 
liderlar jamiyatdagi siyosiy jarayonlami jonlantiradilar, jamiyatning 
tarixiy rivojlanishini belgilovchi dasturlar va g‘oyalami ilgari suradilar.
Yetakchilik mavzusi qadimgi davrda to bugungi kungacha turli 
tadqiqotchilar, siyosiy arboblar tomonidan o‘rganib kelingan va unga 
ta’riflar berilgan. “Tarixni mashhur shaxslar yaratadi” degan ibora 
ham bejiz yaratilmagan.
Siyosiy yetakchi (lider) - mamlakat taraqqiyotida muhim rol 
o ‘ynaydigan, siyosiy jarayonlarga va vaziyatlarga ta’sir ko‘rsata 
oladigan jamiyatning, muayyan ijtimoiy guruhning, tashkilotning 
obro‘li shaxsidir.
Siyosiy liderlik hodisasiga sotsiologiya, siyosatshunoslik, psixo- 
logiya va boshqa fanlarda ko‘plab nazariyalar mavjud. Bu hodisaga 
qiziqish va uni tahlil etishga intilishning ibtidosi qadimgi davrlarga 
borib taqaladi. Antik davming mualliflari Gerodot, Plutarxlar ham 
siyosiy liderlik to‘g‘risida ko‘plab mulohazalar bildirishgan.
Siyosatshunoslik nuqtayi nazaridan siyosiy liderlik hodisasini 
tahlil etishda Abu Nasr Forobiy, Amir Temur, Alisher Navoiy xizmat- 
lari kattadir. Buni siyosiy ta’limotlar shakllanish tarixidan ham kuza­
tish mumkin.
Aytish mumkinki, siyosiy yetakchilikning sharqona tahlilida yetak- 
chiga nasixatgo‘ylik yondashuvi ustuvorlik qiladi. Unga ko‘ra 
davlat arbobi siyosati har qanday vaziyatda ham axloqiy tamoyil- 
lar: rostguylik, halollik, odamlarga xayrixohlik va hokazolarga zid 
bo‘lmasligi kerak. Ta’kidlab o‘tish lozimki, yetakchini axloqiy qoi- 
dalarga rioya qilishga chorlovchi bunday sharqona qarashlar hozirgi 
zamon demokratik jamiyatlarida siyosatning insoniylashuvida, uning 
inson huquqlari kafolati sifatida tanilishida o‘z ifodasini topmoqda.
0 ‘yg‘onish davri mutaffakkiri, N. Makiavellining fikricha,