Siyosatshunoslikka

3.0 ‘zbekistonning xalqaro tashkilotlar bilan hamkorligi
0 ‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligini qo‘lga kirit- 
gan dastlabki kunlardanoq jahon hamjamiyatiga qo'shilish, xalqaro 
tashkilotlar bilan hamkorlik qilish yo'lini tanladi va og‘ishmay shu 
yo‘ldan bormoqda.
290

---

0 ‘zbekiston Respublikasi o‘zining xohish-irodasi va taklifiga 
ko‘ra, 1992-yilning 2-martida jahondagi eng nufuzli xalqaro tash­
kilot - Birlashgan Millatlar Tashkilotiga qabul qilindi. 0 ‘zbekiston 
BMT Nizomini, xalqaro huquqiy me’yorlami, davlatlararo muomala 
qoidalarini, shuningdek, BMT tarkibiga kiruvchi xalqaro tashkilotlar 
talablariga rioya qilishini bildirdi. Mamlakatimiz jahon hamjamiyati- 
ning toTa teng huquqli a’zosi bo‘ldi.
1993-yil fevralda Toshkentda BMTning vakolatxonasi ochildi 
va u ish boshladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi va BMT rahbarlarining 
sa’y-harakatlari natijasida BMTning Toshkentdagi vakolatxonasi 
0 ‘zbekistonda BMTning Taraqqiyot dasturi, qochoqlar ishi bo‘yicha 
oliy qo‘mita komissari, Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti, Aholi 
joylashish jam g‘armasi, Narkotik moddalami nazorat qilish dasturi, 
Sanoat taraqqiyoti dasturi, Bolalar jam g‘armasi singari ixtisoslashgan 
muassasalami o‘z tarkibiga birlashtirishga muvaffaq bo‘ldi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov BMT 
Bosh Assambleyasida 4 marta nutq so‘zladi (1993, 1995, 2000 va 
2010).
Islom Karimov 1993-yilgi BMTning 48-sessiyasida ilk marta 
ishtirok etib, jahonning boshqa mamlakatlaridan kelgan vakillar 
oldida chiqish qilgan edi. Brinchi Prezident I.A.Karimov BMT Bosh 
assambleyasining 48-sessiyasida so‘zlagan nutqida mazkur masala 
haqida to‘xtalib, shunday degan edi: “Tub tarixiy o ‘zgarishlar jdavrida 
hozirgi dunyoning o‘zaro aloqasi va bir-biriga bog‘liqligi ortib bo- 
rayotganligi ravshan ko‘rinib turibdi. Ayni shu paytda umuminsoniy 
muammolami o ‘rganish va hal qilishda jahon miqyosidagi siyosiy 
vosita sifatida BMTning dunyo ko‘lamidagi roli va ahamiyati oshib 
bormoqda”. Shu bois BMTning 0 ‘zbekiston bilan aloqalariga oid 
masalalami ilmiy jihatdan tahlil etish negizida ikki tomonlama muno- 
sabatlami yanada takomillashtirish va istiqbollarini aniqlash hamda 
tegishli xulosa va takliflami ishlab chiqish g‘oyat muhim ahamiyat 
kasb etadi.
0 ‘zbekistonning BMT faoliyatidagi ishtiroki bu tashkilotning 
50 yilligi munosabati bilan Bosh Assambleyaning 50-sessiyasi max-
291

---

sus tantanali yig‘ilishida, bundan tashqari 2000-yilda Respublikamiz 
Birinchi Prezidenti Islom Karimovning BMTning Mingyillik sam- 
mitida so‘zlagan nutqida ushbu tashkilotning barcha tizim va me- 
xanizmlarini davr talablari bilan muvofiqlashtirish, tinchlik, xavfsiz- 
lik va barqarorlikni ta’minlash borasida yangi yondashuvlami ishlab 
chiqish, BMTning mintaqaviy va global muammolami hal etishdagi 
o‘mi va ahamiyati-ni oshirish haqida to‘xtalib, quyidagi taklif va 
tashabbuslami ilgari surdi:
“Birinchidan, BMT Xavfsizlik Kengashini bosqichma-bosqich 
isloh qilish darkor. Uning doimiy a ’zolari tarkibi nafaqat rivojlangan, 
balki rivjlanayotgan davlatlar hisobidan ham kengaytirilishi lozim. 
Xavfsizlik Kengashining ham doimiy, ham muvaqqat a’zolari sonini 
oshirish maqsadga muvofiq.
Ikkinchidan, global va mintaqaviy tahdidlarga munosabat 
bildirishda tezkorlikni oshirish uchun Bosh kotib vakolatlarini ken- 
gaytirish zarur;
Uchinchidan, Xavfsizlik Kengashining qurolli mojarolaming ol- 
dini olish, ziddiyatlar va nizolami tinch yo‘l bilan hal etish vositalari 
hamda mexanizmlaridan, shu jumladan, uzoq vaqt davom etayot- 
gan mojarolami bartaraf etishda “tinchlikka majbur qilish” deb ata- 
luvchi mexanizmdan samarali foydalanish masalalaridagi o ‘mi va 
mas’uliyatini kuchaytirish lozim”111.
BMT faoliyatining eng muhim yo‘nalishi dunyoda tinchlik va 
xavfsizlikni ta’minlash, tinchlikka tahdidlaming oldini olishdir. Dav- 
latimiz tomonidan yuritilayotgan tinchlikparvar siyosat tashkilot olib 
borayotgan ezgu intilishlarga tayanch bo‘lmoqda. 0 ‘zbekistonning 
BMT bilan hamkorligining yorqin sahifalaridan biri Markaziy Osiyo 
mintaqasini yadro qurolidan holi zonaga aylantirish masalasida o ‘z 
ifodasini topdi. Aynan 0 ‘zbekiston Respublikasi tashabbusi bilan 
2006-yilda Markaziy Osiyo yadro qurolidan holi hudud deb e’lon qil- 
indi. 2014-yil may oyida ushbu hujjat BMT Bosh Assambleyasida 
tasdiqlandi.