Siyosatshunoslik

262

---

Agar 
tashqi siyosat 
— davlatning mamlakat tashqarisida, dav­
latlararo munosabatlarda o‘z milliy va umumbashariy maqsad- 
larini, xavfsizlikni ta’minlashga yo‘naltirilgan faoliyatidan iborat 
bo‘lsa, 
xalqaro siyosat 
— xalqaro munosabatlarda ishtirok 
etayotgan davlatlar, subyektlar, siyosiy partiyalar va harakatlar, 
siyosiy va nosiyosiy tashkilotlar, ijtimoiy guruhlar va shaxslar- 
ning xalqaro me’yorlar, qadriyatlar asosida o‘zaro munosabat- 
larini saqlab turishga qaratilgan faoliyatlaridir.
Demak, «tashqi siyosat» bu bir davlatning o‘z milliy hudu- 
didan tashqarida ikkinchi davlat bilan bo‘lgan munosabatida 
o ‘z ifodasini topsa, xalqaro siyosat alohida shaxslar yoki 
davlatlar o ‘rtasidagi ijtimoiy munosabatlarnigina emas, balki 
muayyan guruh yoki davlat manfaatlarini amalga oshirish 
bo‘yicha aloqalami, faoliyat sohalarini ham o‘z ichiga oladi.1 
Masalan, Yevropa Ittifoqi (El) va unga a’zo bo‘lgan davlatlar 
bugungi kunda ekologik siyosiy m anfaatlar va m a’naviy 
qadriyatlar tizimi bilan bog‘liq bo‘lgan muammolami hal etish, 
xalqaro huquq normalariga rioya etishni qo‘llab-quwatlashda 
muhim rol o ‘ynamoqda.
Jahon maydonida xalqaro xavfsizlik bilan bogiiq yangi ten-
densiya va yangi tahdidlarning paydo bo‘lishi. 
Kuzatishlaiga ko‘ra 
xalqaro munosabatlar muammosining qo‘yilishi, amaliyoti, amal­
ga oshirilishi hamda ma’rifiy xalqaro siyosatdan kutilayotgan 
samaralar bilan ayrim davlatlarning xatti-harakati, xulq-atvori 
o‘rtasida ulkan jarlik vujudga kelayotgani ko‘zga tashlanmoqda.
Masalan, Markaziy Osiyoning ayrim mamlakatlaridagi mav- 
jud ahvolning tez o‘zgarib turishi hamda vaziyatni izdan chiqa- 
radigan tahdidlarning saqlanib qolayotgani, bunday xavf-xatarlar 
ortida turgan kuchlarning imkoniyat va resurslari ayni minta- 
qada yashayotgan xalqlar taqdirini o‘ylab qayg‘uradigan barcha 
davlatlar va odamlarda tashvish va xavotir uyg‘otmoqda.
Prezident I. A. Karimovning 2005-yilning 5-iyulida Shan- 
xay Ham korlik Tashkiloti sammitida so'zlagan nutqida 
ta’kidlanganidek, keyingi paytlarda ro‘y beigan voqealarda (2005- 
yil may oyida Andijon shahrida ro‘y bergan terrorchilik hara-