Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va ularni hisoblash

Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar va ularni hisoblash

2 – GURUH

Tayorladi:

Reja:

• 1. Milliy iqtisodiyotda tahlil qilishda qo’llaniladigan asosiy ko’rsatkichlar;
• 2. Yalpi Ichki mahsulot(YaIM) tushunchasi va uni hisoblashning asosiy ko’rsatkichlari;
• 3. YaIM ni ishlab chiqarish usulida aniqlash;
• 4. YaIM ni xarajatlar bo’yicha hisoblash.

Milliy iqtisodiyotda tahlil qilishda qo’llaniladigan asosiy ko’rsatkichlar

• YaIM – umumiy qabul qilinish qisqartirilishi hamda makroiqtisodiy koʻrsatkich, bu bevosita har bir yilning oxirgi mollar va xizmatlar aks ettiruvchi bozor qiymati (yaʼni bevosita isteʼmol uchun moʻljallangan). Shuningdek, YIMA davlatlar iqtisodiyot hududining hamma sohalarida isteʼmol qilish uchun yil davomida ishlab chiqarilgan hisoboti, milliy jihozlar ishlab chiqarish omillari ishlatilgan qatʼiy eksportning jamgʻarmalari hisoblanadi.

Yalpi milliy daromad – (YAMM yoki YAMD) mamlakatning maʼlum muddat (odatda, oy, kvartal, yil) ichida umumiy iqtisodiy faoliyatini tavsiflovchi yakuniy makroiqtisodiy koʻrsatkichlaridan biri. YAMM davlatning bozor narxlarida ifodalangan barcha birlamchi daromadlari (ularning mamlakat hududida yoki uning tashqarisida ishlab chiqarish omillari tufayli yuzaga kelishidan qatʼi nazar) jami yigʻindisini koʻrsatadi. YAMM milliy hisoblar tizimi asosida hisoblanadi.

Shaxsiy daromad - bir shaxs tomonidan qabul naqd birikmasi. naqd, ijtimoiy va boshqa ne'matlaridan ish haqi, dividendlar, pensiyalar, nafaqalar, komissiyalar, naqd bonuslar, ishlarning ayrim turdagi to'lovlarni, sovg'alar: Bundan tashqari, shaxsiy daromad va boshqa manbalardan o'z ichiga olishi mumkin.

• Shaxsiy daromad - bir shaxs tomonidan qabul naqd birikmasi. naqd, ijtimoiy va boshqa ne'matlaridan ish haqi, dividendlar, pensiyalar, nafaqalar, komissiyalar, naqd bonuslar, ishlarning ayrim turdagi to'lovlarni, sovg'alar: Bundan tashqari, shaxsiy daromad va boshqa manbalardan o'z ichiga olishi mumkin.

Iste'mol - bu tovarlarni qayta ishlab chiqarish zanjirining yakuniy bosqichi: ishlab chiqarish - taqsimlash - almashtirish - aholi tomonidan iste'mol qilish. Bu xaridor va ishlab chiqarish o'rtasida asosiy aloqani o'rnatadi. Iste'molsiz ikkinchisi bo'lmaydi, chunki barcha tovarlar va xizmatlar pirovard maqsad uchun yaratilgan: odamlar ehtiyojlarini qondirish.

Jamg’arish  deb,  milliy  daromadning  bir  qismi  

asosiy  va  aylanma  kapitallarni,  shuningdek, ertiyot zayiralarini ko’paytirish uchun 

sarflanishiga aytiladi.  Amalda jamg’arish kapital mablag’lar yoki investitsion sarflar shaklida yuzaga chiqib, u  yangi  asosiy  

kapitalni  hosil  qilish,  ishlab  turganlarini  kengaytirish,rekonstruksiyalash va yangilashga  qilinadigan  xarajatlarni  ifodalaydi.

Yalpi Ichki mahsulot(YaIM) tushunchasi va uni hisoblashning asosiy ko’rsatkichlari;

• YaIM 3 xil yo’l usul bilan amalga oshiriladi:
• 1. Ishlab chiqarish
• 2. Xarajatlar
• 3. Daromadlar

YaIM ni ishlab chiqarish usulida aniqlash

• Ishlab chiqarish usulida hisoblangan YaIM yakuniy tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish usuli deb atash mumkin. Bu usul statistik jihatdan qulay bo’lish bilan birgalikda oraliq mahsulotlarning ikki marotaba hisoblashning oldi olinadi. Bu esa qo’shilgan qiymat orqali amalga oshiriladi.

YaIM ni xarajatlar bo’yicha hisoblash.

• Bu usul yakuniy foydalanish usuli deb quyidagilarni o’z ichiga oladi:
• 1. Uy xo’jaliklari iste’mol xarajatlari – C
• 2. Yalpi ichki xususiy investitsiyalar – I
• 3. Tovar va xizmatlarning davlat xaridi – G
• 4. Eksport va import operatsiyalari – Xn

YaIM = C + I + G + Xn

E’tiboringiz uchun rahmat!!!