qariluvchilar o ‘rtasida o‘zaro teng, gorizontal muloqot jarayo-
nida shakllanadi. Jam iyatda siyosiy barqarorlik va o ‘zaro
kelishuvning vujudga kelishi bir lahzada amalga oshadigan jarayon
bo‘lmay, u m a’lum bir vaqt va makonni taqozo etadi. Davlat
o ‘z kom m unikatsion siyosatida m a’lum ot erkinligiga oid
qonunchilikni
yaratish, ta ’m inlash bilan birga uni xususiy
tashMlotlar, ulaming egalariga qarashli xalqaro va milliy mustaqil
matbuot hamda televideniye kabi ommaviy kommunikatsiya
manbalarining g‘arazli harakatlaridan, suiiste’molchiliklaridan
(masalan, insonni ma’naviy-axloqiy tubanlashuvga olib kelishi
m u m k in b o ‘lgan p o rn o g raflk a x b o ro tla r
yoki shunday
materiallami tarqatuvchi saytlar) himoya ham qiladi.
Ommaviy axborot vositalarinlng jamiyatni demokratlash
tirishdagi roli. Ommaviy axborot vositalari kommunikatsiya tar-
kibidagi asosiy bo‘g‘in bo‘lib, har qanday shaxslarga ochiq, om
maviy tarzda, maxsus texnik vositalar yordamida turli ma’lumot-
lam i uzatish uchun tuzilgan muassasalardir. Ommaviy axborot
vositalariga vaqtli matbuot, radio, televideniye,
ovoz yozish,
suratga olish, video yozuv, kompyuter m a’lumotlari, m a’lumot-
lam i to ‘plash, tahlil qilish, uzatish va ko‘paytirishning indivi
dual vositalari (kassetalar, disketalar, printerlar), internet tizimi
va hokazolar kiradi. Demokratik jamiyat barpo etishda omma
viy axborot vositalari hal qiluvchi o ‘rin tutadi, nafaqat muayyan
mamlakatlar, balki global miqyosda siyosiy, iqtisodiy,
ijtimoiy
va madaniy jarayonlarga jiddiy ta ’sir ko‘rsatadi.
Zamonaviy jamiyatlarda ommaviy axborot vositalarining aso
siy vazifalari quyidagilardir:
— g‘oyaviy-siyosiy qadriyatlami, siyosat to ‘g‘risidagi bilim-
lami, siyosiy m a’lumotlami tarqatish;
— siyosiy munosabatlami integratsiyalash va yo‘naltirish;
— jamoatchilik siyosiy fikrini shakllantirish;
— siyosiy madaniyatni tarqatish;
— siyosiy-madaniy tajriba almashinuvini ta ’minlash;
— jamoatchilikni siyosatda qatnashishga tayyorlash.
Ommaviy axbort vositalari tizimi demokratik bo‘lmog‘i uchun
u nafaqat zamonaviy texnika bilan jihozlanmog‘i, balki plyura
listik va demokratik talablarga ham javob bermog‘i lozim. Bu
221
nimani anglatadi? Bu awalo, ommaviy axborot vositalari usti
dan jamiyatning huquqiy va axloqiy nazorati, ma’lumotni uza-
tuvchi va qabul qiluvchining o ‘zaro to ‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqasi
hamda so‘z erkinligini hurmat qilishdir.
Intellektual erkinlik,
m a’rifatparvarlik bilan yo‘g‘rilgan jamoatchilik fikri, yuksak
siyosiy madaniyat, ommaviy axborot
vositalarining hokimiyat
tizimidan mustaqilligi demokratiyani rivojlantirishning muhim
shartlaridandir. Jam oatchilik fikri shakllanishida ommaviy
axborot vositalarining o‘rni kattadir. Shu paytgacha jam oatchi
lik fikrini shakllantirishda ommaviy axborot vositalarining rasman
va bir tomonlama aholiga m a’lumot uzatishi asosiy e’tiborga
o lin ar edi. B iroq keyingi d av rlard a aholiga u z a tilg a n
m a’lumotlarga
nisbatan uning reaksiyasi, ya’ni munosabatini
o‘rganishga e’tibor kuchaydi. Bu mantiqan to‘g‘ri hamdir, chunki
ommaviy kommunikatsiya rasmiy subyektning (ommaviy axbo
rot vositalari) m a’lumoti norasmiy subyekt (oddiy fuqaro) to
monidan ijobiy qabul qilinsa va qo‘llab-quwatlansagina u odam-
lar tomonidan muvaffaqiyatli tarzda o ‘zlashtiriladi. H ar qanday
muhim xabar, ma’lumot, odatda, oilada, mehnat jamoasida,
norasmiy guruhda muhokama qilinadi va o‘z bahosini oladi.
Shu baho u yoki bu rasmiy axborot manbasiga nisbatan u yoki
bu munosabatni shakllantiradi. Agar
ommaviy axborot vositalari
ayrim bir fakt yoki muammo xususida sukut saqlar ekan, ulaming
obro‘-e’tibori darajasi albatta past bo'ladi.
Ilmiy-texnik taraqqiyot tufayli ommaviy axborot vositalari
bugun jamiyatning har bir a ’zosiga ta ’sir ko‘rsatmoqda. 0 ‘z
ahamiyati va ta’sir kuchi bois ommaviy axborot vositalari «to'rtin-
chi hokimiyat» sifatida ta’riflanadi. Bu «hokimiyat» jamoatchilik
fikrini, hokimiyat tizimlari legitimligini shakllantirishda muhim
rol
Download
Do'stlaringiz bilan baham: 
