Синф раҳбарини ўқувчиларда бадиий қадриятларимизни ўрганишга бўлган қизиқишларини фаоллаштиришнинг педагогик омиллари

Мавзу: Абдулла Қаҳхор
Дарснинг мақсади:
Тарбиявий мақсади: Адиб ижоди ва ҳаётида муҳаббат ғояларини сингдириш ва шакллантириш.
Таълимий мақсади: Ўқувчиларни адиб асарлари билан таништириш, улардаги образларни руҳий таҳлил қилиш, ёзувчининг сўз қўллаш маҳоратини англатиш.
Дарснинг услуби: индуктив- интерфаол
Дарснинг жиҳози: кўргазма, адабий альбом, адиб асарлари ва унга тўпланган расмлар.
Дарснинг бориши:
I. Ташкилий қисм: давомат ва тозаликни кузатиш.
II. Асосий қисм.
Ҳаёти
Абдулла Қаҳҳор ўзбек адабиёти тараққиётида улкан ҳисса қўшган адиб.
1907 йил 17 сентябрда Қўқонда дунёга келди. Отаси Абдуқаҳҳор темирчи оиласида туғилди. Қўқон, Бувайда, Яйпан, Оққўрғон, Кудаш, Олқон қишлоқларининг биридан иккинчисига кўчиб юрар, оила бирор қишлоқда узоқроқ қўним топмасди.
Бўлажак ёзувчи дастлабки маълумотни Бувайдадаги эски мактабда олди. Сал кейинроқ Қўқондаги мактабларда 1922-1924 йилларда шарқдаги билим юртида ўқиди. Ўрта Осиё давлат университети (ҳозирги ЎзМУ) нинг педагогика факультетини тугатди.
Ижоди.
Абдулла Қаҳҳор ижоди 1924 йилда бошланган. Дастлаб "Муштум" ойбитигида, "Янги Фарғона" ва "Қизил Ўзбекистон" газеталарида; унинг ҳикоя, фельетон ва хабарлари босилди. Абдулла Қаҳҳорга катта шуҳрат келтирган "Сароб" романи 1934 йилда ёзилди.
Ёзувчининг "Қўшчинор чироқлари" (1951) романи, "Шоҳи сўзана" (1951), "Оғриқ тишлар" (1954), Тобутдан товуш" (1962), "Аяжонларим" (1967) комедиялари билан ўзбек адабиёти ривожига салмоқли ҳисса қўшди. Адибнинг "Синчалак", "Муҳаббат", "Ўтмишдан эртаклар" қиссалари ўзбек насрий адабиётида муҳим ўрин тутади.
Унвонлари.
А.Қаҳҳор "Ўзбекистон халқ ёзувчиси" (1967), "Давлат мукофотининг лауреати" (1966), "Буюк хизматлари учун" (2000) орденига муносиб топилган. Пойтахтимизда адиб яшаб ижод этган маскан бугунги кунда "Абдулла Қаҳҳор уй-музейи" га айлантирилган.
Моҳир танқидчи.
"Арузда муҳаббатдан" бошқа мавзуларда, маълум мақсадни қўзда тутиб ёзилган шеърлар ҳам бор. Масалан, шоирнинг "Ватанга муҳаббат" деган шеърини кўрсатиш мумкин. Лекин шоир шунда ҳам қолипдан чиқолмайди, янги тил, янги таъбир, бадиий восита тополмайди.
Ватан дилбарим гулозорим менинг.
Недур дилозор ифтихорим менинг.
Бу ўлкам чаман кенг олам бўстон
Ёзов Собирнинг мадҳидан достон
Қаҳҳор сиймоси.
"Олтмишга кириб билдим умрим беҳуда ўтмапти, одамларга керакли эканман, ҳаётда из қолдирибман".
Кўпгина хунармандлар қариганда суйган ҳунаридан маҳрум бўлади. Улоқчи от чополмайди, сурнайчи яхши пуфлолмайди, ўйинчи овоз кўтаролмай қолади. Ёзувчи дуторга ўхшайди, эскирган сайин очилади, қувватлашади.
(Қаландаров Алишер)

Таржималари.

А.Чехов. Ҳикоялари.
Л.Толстой. "Уруш ва тинчлик"
В.Гладков. "Оловли от" ва бошқалар
Ибратли сўзлари.
"Адабиёт атомдан кучли!".
"Хавфсаласиз ходим тўнкадан чиққан новдага ўхшайди."
"Агар яхшилик ғараздан холи бўлмаса, ёмонликдан фарқи қолмай ди."
Мустаҳкамлаш учун саволлар.
1. Адиб асарлари сизга нима берди?
2. Адиб таваллудининг неча йиллиги нишонланмоқда?
3. А.Қаҳҳор асарларининг тарбиявий аҳамияти қандай?
4. Адиб асарларига танланган эпиграфларни биласизми?
Манба: "Бемор", "Мактабдошлар" ҳикоялари, "Муборак кўзойнак", "Гап арузда эмас" мақолалари.