|
1-topshiriq.
“Qorparcha guruhi ”
Qaysi misrada o‘xshatish borligini aniqlang.
O'quvchilar:
Yetar shuncha yoqqaning
Uzoq dala, qirga bor — buyruq.
Vodiylarga fayz berib
Gullat bog‘-u rog'ini — buyruq.
O‘ra kumush choyshabga,
O‘lkamning har yog‘ini.
Javob: Oxirgi to‘rtlikda 5-misrada bor. O‘ra kumush choyshabga.
“ Qish” guruhi.
She'rni yana ichingizda o‘qib, qorga berilgan buyruqni toping.
Yetar shuncha yoqqaning
Uzoq dala, qirga bor — buyruq.
Vodiylarga fayz berib
Gullat bog‘-u rog'ini — buyruq.
Javob: O‘ra kumush choyshabga, O‘lkamning har yog‘ini.
“ Qorbobo” guruhi.
She'rdagi qahramonlar ustida ishlash. Savollar:
1. She'rda nimalar haqida gap boryapti?
2. Ularni she'rdagi qahramonlar deyish mumkinmi? Nima uchun?
3. O'ylang, she'rda nechta qahramon bor? Ular qaysilar? (Qish, izg‘irin, avtobus, osmon)
III.Yangi mavzuning bayoni:
Matn ifodali qilib o‘qituvchi tomonidan o‘qib beriladi.
R angin qorlar. Olloyor
Qadim qadim zamonda qish paytlari rang-barang qorlar yog‘ar ekan. Ular ba’zan alohida alohida, ya’ni bir ko‘chaga sariq, boshqa mahallaga yashil, yana bir boshqasiga pushti ranglarda yog‘ilsa, ba’zan bir joyning o‘ziga yeti-sakkiz xili yog‘ilib, juda g‘aroyib rang bo‘lar ekan. Ayoz esa deraza oynalariga rangin naqshlar chizarkan.
Shunday qilib, o‘sha davrlar ham suvday o‘tib ketibdi. Keyin-keyin faqat oq qorlar yog‘adigan bo‘libdi. Odamlar ham oq qorlarga o‘rganib ketishibdi. Ularga qorning oqligi yillar osha tabiiy tuyula boshlabdi. Endi ular biror narsaning oqligini ta’riflaydigan bo'lishsa, «qorday oppoq» deb gapirishar ekan.
Nega qorlar faqat oq rangda yog'adigan bo‘lib qoldi? Buning boisini bilish uchun o‘sha qadim zamonlar haqidagi ertakka quloq solish kerak. Bu ertakda bir necha yilda bir marta bo‘ladigan bo‘yoq bozori to‘g‘risida so‘z boradi.
Buyuk bo‘yoqchi qirqta qirq quloqli qozonlarda bo‘yoq pishirib xaridor kutib, yo‘l kuzatayotgan mahali olisdan bir qora ko‘rinibdi. Agar qo‘lni peshanaga soyabon qilib, yo‘l qaralsa, ushbu yo‘lovchi Bahor ekanligini bilish mumkin ekan. U tobora shitob bilan yaqinlashib, uning libosiyu qiyofasi tiniq ko‘rina boshlabdi. U juda chiroyli ekan: sochlarida kurtak va g‘unchalar bo‘rtib turganmish; ko‘ylagining etaklariga binafshalar qadalgan; moychechaklar chambari kiydirilgan boshi uzra qaldirg‘ochlar charx urib, yelkasiga qo‘ngan sa’va-yu qumrilar chah-chahlab kelayotir. Bahor bozorga yetib kelgach, Buyuk bo‘yoqchiga ta’zim bajo qilibdi. Buyuk bo‘yoqchi xaridorlarining birinchisini bug‘lanib turgan qirq quloqli qozonlar sari boshlabdi.
-Bahorjon, mana, bu bo‘yoqlardan keragicha ol!-debdi u.
Bahor esa avval yashil bo‘yoq qaynayotgan qozon yoniga boribdi. Bahor uchun yashil bo‘yoq juda zarur ekan.
Bahor bo‘yoq bozoridan ko‘ngli to‘lib chiqib ketibdi.
Yoz har mahalgidek mudrab qolgan ekan. Bahor o‘z aravasida xarid qilgan bo‘yoqlarini ortib, momaqaldiroqlarni gumburlatib, chaqinlar chaqnatib o‘tgan mahali Yoz uyqudan uyg’onib ketibdi-da, erta-indin dalalarda arpa-bug‘doylar bo’y berib, bog'larda olma-o‘riklar ta’m yig’ib olishini, ular o’zining bo'yoqlar keltirishini kutib, unga muntazir bo'lib turishini o'ylab, bozorga otlanibdi. Buyuk bo'yoqchi uni ham rozi qilib jo’natibdi.
Bo’yoq bozoriga Kuz kelgan payt ko‘plab qozonlar bo’shab qolgan ekan. Qozonlardan faqat ikkitasi — za’far va zarg’aldoq bo‘yoq qaynayotgan qozonlarda hali ancha bo’yoq bor ekan. Qolganlarida bo‘yoqlarning yuqigina bor xolos. Kuz o‘z tegishi — za’far rangli bo'yoqning hammasini olibdi. Qolgan bo'yoqlarning yuqini ham qozonlardan qirib olgach, oq bo'yoqdan ham oz-moz idishga solib olibdi. Uning ham tashvishi o'ziga yarasha ekan. Bog'-rog'lar, o'rmon va yaylovlardagi bahorning yashil bo’yoqlarini o’chirib chiqib, ularni za’far, pushti, zarg'aldoq ranglarga bo‘yab chiqishi kerak ekan.
Buyuk bo‘yoqchi bo‘shagan qozonlarini yuvib, ularni yig‘ishtirayotgan paytda so‘nggi xaridor — Qish yetib kelib qarasa, ahvol chatoq. Unga faqat oq bo‘yoq qolibdi. Bo‘yoqchi yangi bo'yoqlarni tayyorlaguncha minglab yil kutish kerak ekan. Qish oq bo‘yoqni olib yo‘lga tushar ekan, qolgan fasllardan xafa bo‘lib ketibdi. O‘sha kundan boshlab Kuz va Bahorning, ilojini topsa Yozning ham bo‘yoqlariga zarar keltirish payida bo‘larkan. Ayni o‘riklar gullab turgan paytda, paxta chaman-chaman ochilib bog‘larga tilladay uzumlar ayni yetilgan kuz kunlarida Qish qahrini sochib qolarkan. Ba‘zan esa Yozning saratoniga ham o‘z qori, sovug‘i bilan suqilib kirarkan.
Odamlar qish o‘z qilmishidan ko‘p ham o‘kinmasligi, kelgusi safar bo‘yoq bozoriga o‘z vaqtida borishi uchun yangi yil bayramlarida archa shoxlariga turli rangdagi o‘yinchoqlar, qo‘g‘irchoqlar, shokilalar osishni odat qilishibdi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
