Ўсимликшунослик ва мойли экинлар кафедраси

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ


ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ВАЗИРЛИГИ


ТОШКЕНТ ДАВЛАТ АГРАР УНИВЕРСИТЕТИ





ЎСИМЛИКШУНОСЛИК ВА МОЙЛИ ЭКИНЛАР КАФЕДРАСИ

“Ўсимликшунослик” фанидан амалий машғулоти

1-мавзу: Дон экинларнинг гуруҳлари. Донли экинларнинг умумий морфологияси-илдиз мажмуаси, поя, барг тузилиши


Катта ўқитувчи Ч.Х.Улуғов
Тошкент-2022 йил.
Дон экинларнинг гуруҳлари. Донли экинларнинг умумий морфологияси-илдиз мажмуаси, поя, барг тузилиши


Дарс мақсади: талабаларга ғалла экинларининг умумий гуруҳларини ўргатиш, хақиқий донли экинлар ва тариқсимон дон экинларини бир-биридан фарқини ажратиб кўрсатиш.
Кўргазма материал: ғалла экинларининг 1-2 гуруҳлари жадвали, ўсимликлар боғламлари, уруғлари, консерваланган поя ва барглари ва муртак илдизлар.
Донли ўсимликларнинг ҳаммаси қўнғирбошсимонлар (Pоасеаe) оиласига мансубдир. Бу оила энг катта ботаник оилалардан бири бўлиб, унга саккизта донли экинлар авлоди, тур, кенжа тур, тур хиллари киради. Донли ўсимликлар жуда кўп хил шаклларга эга бўлиши билан бир қаторда улар кўп умумий морфологик ва биологик хусусиятларга эга, шу сабабли уларни умумий хусусиятларидан бошлаб кейинчалик эса ҳар бир авлод ва турларини ўрганиш мақсадга мувофиқдир.
Донли ўсимликлар гуруҳлари
Донли ўсимликлар морфологик белгилари ва биологик хусусиятлари ва хўжалик белгилари бўйича икки гуруҳга бўлинади.
1. Хақиқий ёки шимолий донли ўсимликлар.
Бу гуруҳга буғдой, арпа, жавдар ва сули ўсимликлари киради.
2. Тариқсимон ёки жанубий донли ўсимликлар.
Бу гуруҳга маккажўхори, жўхори, шоли ва тариқ киради. Булардан ташқари бошқа оилага (Poligonaceae) мансуб бўлса хам ишлатилиши бўйича маржумак ўсимлиги хам киради. Бу ўсимликлар бир-биридан илдизидаги муртак илдизчалар сони билан, поясининг узунлиги билан, намга талабчанлиги билан, узун ёки қисқа кунлиги билан, ривожланиш фазаларининг қайси босқичида тез ёки секин ўсиши билан, донининг қорин томонида ариқчаси бор ёки йўқлиги билан фарқ қилади.
1- жадвал