Ўсимликларда нафас олиш

МАРГАНЕЦ

• Унинг ўсимликдаги ўртача миқдори 0,001% ёки 1 мг/кг қуруқ масса ҳисобида бўлади. Айниқса ўсимликларнинг баргларида кўп тўпланади. Марганец фотосинтез жараёнида иштирок этиб, сувнинг фотолизи ва кислороднинг ажралиб чиқиши, СО2 нинг қайтарилишида муҳим роль ўйнайди. Бу микроэлемент ўсимликларда шакарларнинг синтез қилиниши унинг барглардан бошқа органларга оқимини кучайтиради.
• Марганец етмаганда барг томирлари ўртасида сариқ доғлар ва хлороз ҳосил бўлади, ғалласимонлар, картошка, лавлаги ва бошқалар тез зарарланади.

МИС

• Ўсимликларда ўртача миқдори 0,0002% ёки 0,2 мг/ кг атрофида. Ўсимлик баргларидаги умумий миснинг 70% хлоропластларда ва ярми пластоцианин ферменти таркибида учрайди. Пластоцианин ферменти фотосинтез жараёнида электронларни ташиш вазифасини бажаради. Мис бир қатор муҳим ферментлар (аскарботоксидаза, полифенолоксидаза, ортодифенилоксидаза ва триозиназалар) таркибига киради. Бу микроэлемент азот алмашинувида ҳам иштирок этади.
• Миснинг етишмаслигидан ўсимликларнинг ўсиши, гуллаши тўхтайди. Баргларда хлороз бошланади. Ғалласимонларда бошоқлар ривожланмай қолади. Мевали дарахтларнинг учлари қурийди.

МОЛИБДЕН

• Ўсимликларнинг ёш қисмларида ва баргларида кўп тўпланади.
• Молибден молекуляр азотнинг фиксациясини таъминловчи микроорганизмлар учун жуда зарур. Дуккакли ўсимликлар илдизидаги бактериялардаги нитрогеназа ва нитратредуктаза ферментларининг марказига киради ва уларнинг фаоллигини кучайтиради. Аскорбин кислотанинг ҳосил бўлишида иштирок этади.
• Агар тупроқда молибденинг миқдори жуда кам бўлса, тўқималарда нитратлар тўпланиб қолади, дуккакли ўсимликларнинг илдизида туганак бактериялар ривожланмайди. Ўсимликларнинг ўсиши издан чиқади, пояси ва барг пластинкалари деформацияланади.

РУХ

• Ўсимликларни ёш органларида кўпроқ тўпланади. Рух ўсимликларнинг модда алмашув фаол иштиок этади. Гликолиз жараёнида иштирок этувчи ферментлар (гексокиназалар, енолазалар) учун зарур ҳисобланади. Рух карбонгидраза ферментини фаоллаштиради ва СО2нинг фотосинтез жараёнида фойдаланилишига ёрдамлашади.
• Рух етмаганда ўсимликларда, айниқса фосфор алмашинув жараёни зарарланади. Ўсимликлар ўсишдан тўхтайди, баргларда хлороз бошланади, ҳосил тугиш издан чиқади, фотосинтез жараёни пасаяди. Рух жуда кам бўлган ерларда цитрус ўсимликларининг касалланиши аниқланган.