Ўсимликлар морфологияси ва



Download 7,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/206
Sana01.07.2022
Hajmi7,77 Mb.
#728135
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   206
Bog'liq
Ботаника (Икромов М) 2002

Т р а х еи д л а р
(юнон. т р а х е й а — нафас) сув ўтказувчи 
найлар узун-узун бўғинли, бошланғич деворлари бузил- 
маган ҳужайралардан таш кил топган. М оддаларни бир 
трахеиддан иккинчисига ўтиши, ўша ҳужайра деворлари- 
даги ёғочланмасдан қолган ҳошияли теш икчалар (пора­
лар) орқали ф ильтрланиб ўтади (54-расм, 1). Ҳош ияли 
теш икчалар икки ёндош хужайра орасидаги туташ парда- 
дан хужайра ичига қараб торайиб боришдан ҳосил бўлади.
Т р а х ея
(трахейа — нафас, э й д о с — тус, қиёф а) — учли 
найлардир. Булар бир неча бўғинли, узун ва ўткир учли 
ўлик ҳужайралардан вужудга келади. Бўғинлар устма-уст 
жойлаш иб найчалар ҳосил қилади (42-расм, 2). Устма-уст 
жойлашган найлар бир-бири билан ҳужайра қобиғининг 
теш илиш и перформация (лот. п е р ф о р а т и — пармала- 
моқ) этилиши натижасида туташади. Бу теш икчалар ҳоши- 
яли поралар ўрнида пайдо бўлади. Найлар орқали эритма- 
лар, трахеидларга нисбатан енгил ҳаракатланади. Ш акллан­
ган трахейа (учли найлар) деворлари ёғочланади, сўнг 
протопласт емирилиб эриб кетади. П ротопласт ўрнини 
эритма тўлдиради.
Трахеид ва трахеялар эритмаларни фақат ю қорига кўта- 
рилиш и учун хизмат қилмасдан, балки ён том онда жой-


лаш ган трахеид ҳамда учли найларга 
ва бошқа тирик ҳужайраларга ҳам у к а ­
зали. Трахеид ва учли найларнинг д е­
ворлари турлича қалинлаш ган бўлиб, 
бу қалинлашган жой уларга мустаҳкам- 
л и к беради. Трахеид элементлари ён 
деворларининг қалинлаш иш и хусуси­
ятига кўра ҳалқасимон, спиралсимон, 
тўрсимон, нарвонсимон ва нуқгасимон 
найлар пайдо бўлади. Трахеид элемент­
лари н и н г м орф огенетик эволю цион 
қатори 43-расмда кўрсатилган. Трахе­
ид элементларининг ривожланиш ида 
энг аввал ҳалқали ва спирал найлар 
пайдо бўлади, кейинчалик қолганла- 
ри вужудга келади. Булар новда, ил­
диз ва баргларнинг чўзиладиган қис- 
мида учрайди. Ҳалқасимон ва спирал­
симон трахеид элементлари чўзилувчи, 
ш унинг учун ҳалқалар бир-биридан 
узоқлашади (43-расм, 2, 4). Кейинроқ, 
онтогенезида органларнинг чўзилиши 
тугагач, такомиллашган элементлар пайдо бўлади.
Трахея ёки учли найлар — камбийдан ҳосил бўлган юпқа 
деворли чўзилувчан тирик хужайралардан юзага келади.
II'
А2-расм .

Download 7,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish