Ўсимликлар морфологияси ва

т у н и к а
(лот. т у н и к а — устки 
қавати) ва ички қавати 
к о р п у с 
(лот. к о р п у с — тана, гав- 
да) деб аталади. Туника ҳужайраларидан бирламчи қоп - 
ловчи тўқима — эпидерма ёки бирламчи пўстлоқ ҳосил 
бўлади. Корпус ҳужайраларининг бўлинишидан ўтказув- 
чи тўқималар ривожланади.
Учки куртак (апекс)нинг остида ён куртаклар ж ойлаш ­
ган бўлиб, уларнинг ўсиш идан ён шохчалар ҳосил бўлади 
ва новдалар системасининг 
габи туси
(лот. г а б и т у с — гав- 
да, таш қи кўриниш и) ёки умумий кўриниш и ш акллана­
ди. Новдалар системасининг умумий кўриниш и ҳар хил: 
акротония, мезотония ва базитония (юнон. акрос — учки; 
мезон — ўрта; базис — асос; тонос — қават, куч) шаклда. 
Улар ўртасида оралиқ ш акллар \а м бўлиши мумкин.
А к р отон
ш охланишда асосий новданинг учки том они- 
га яқин турган ён шохчалар (қарағай, заранг, қайрағоч, 
дуб ва бош қа дарахтлар) ҳамда баъзи бир ўтчил ўсимлик- 
лар (бўтакўз) яхш ироқ ривожланади.
Бута, бутачалар, кўп йиллик ўтчил ўсим ликларнинг 
шохланиши базитон бўлиб, эн г кучли ва йирик шохчалар 
марказий новдадан ҳосил бўлади. Ғалладошлар оиласига 
мансуб маданий (буғдой, ш оли, арпа ва бош қалар) ва ёв- 
войи ўсимликлар (буғдойиқ, қорабош ва бош қалар)нинг 
ва ён новдалар ҳосил қилиб тарм оқланиш и 
б а з и т о н
шох- 
ланиш га мисол бўла олади.
М е з о т о н
шохланишда кучли тараққий этган ён новда­
лар асосий новданинг ўрта қисмидан ш аклланади (арча, 
заранг).
Н овданинг ўсиш йўналиш лари бир неча хил. Кўпчи- 
л и к новдалар ти к ўсади — бундай ўсиш
о р т о т р о п
(юнон. 
о р т о с — тўғри; т р о п о с — йўналиш) ўсиш ёки йўналиш

---

деб аталади. Бу хилдаги ўсишда асосий новда м анф ий