Ўсимликлар карантини ва ҳимояси агентлиги ўсимликлар карантини ва ҳимояси

Фузариоз касаллиги
 
Фузариоз соя экиладиган барча майдонларда учрайди. Бу касалликка 
чалинган ўсимликларда сўлиш билан биргаликда илдиз, уруғ, майса ва 
дуккакларнинг чириши ҳам кузатилади.
Фузариоз билан зарарланганда униб чиққан майсаларнинг асосий 
қисми чириб нобуд бўлади. Фузариоз билан асосан соя уруғлари 
зарарланади. Кучли зараланган уруғларнинг кўп қисми чириб кетади ёки 
улардан жуда нимжон ўсимликлар униб чиқади. Соя ўсимлиги вегетация 
даврида фузариозга чалинганда ўсиш ва ривожланишдан тўхтайди ва 
натижада барглар сарғайиб тўкилади.
Илдиз чириш касаллигига чалинган ёш ўсимлик илдизи қўнғир рангга 
киради ва чирийди, бундан ташқари ён илдизлар ривожланмайди. Касаллик 
инфекциялари уруғда ва тупроқда сақланади. Замбуруғ паст ҳарорат ва 
юқори намликда кучли ривожланади. 
Қизил пушти серкаспориоз касалллиги 

---

Бу касаллик соянинг уруғидан унган 
кўчатларни катта ёшдаги ўсимликларнинг 
поясини касаллантиради. Касалланган 
майса юзасидан дастлаб туқ пушти доғлар 
тарзида намоён бўлиб, кейинчалик поя 
ғадур будур бўлиб кейинчалик поя тезда 
синиб кетади. Касалланган ўсимлик 
дастлаб 
ўсишдан 
орқада 
қолади. 
Касаланган барглар ва дуккаклар юзасида майда, хар хил шаклдаги, думалоқ 
қизил қўнғир рангдаги доғлар пайдо бўлади. Касаллик туфайли 25-30 фоиз 
хосил нобуд бўлади. Касалланган уруғлар яхши униб чиқмайди. Инфекция 
уруғида ва касалланган ўсимлик қолдиғида сақланади. 
 
Касалликларга қарши агротехник тадбирлари
Соя касалликларини келтириб чиқарувчи паразитлар асосан ўсимлик 
қолдиқларида ва тупроқда қишлайди. Соянинг бир майдонда доимий 
равишда экилиши тупроқда касаллик ва ҳашоратларнинг кўпайиши оқибатда 
ҳосилдорликнинг камайишига олиб келади. Алмашлаб экишни тўғри ташкил 
этиб, тупроқдаги замбуруғ ва бактерияларни йўқотиш касалликларнинг 
камайишини таъминлайди. Тупроқда қишлайдиган замбуруғ споралари ва 
бактерияларини йўқотишда кузги шудгор муҳим тадбирлардан бири 
ҳисобланади. Бундан ташқари, экиш муддати тўғри белгиланганда ҳам 
майсаларнинг бактериоз ва фузариоз билан зарарланиши камаяди.
Соя касалликлари, зараркунандалари ва уларга қарши кураш усуллари 
тўғрисида етарли билимга эга бўлиш ва унга амал қилиш мўл ҳосил 
етиштиришда муҳим омил ҳисобланади.
Кимёвий кураш тадбирлари 
1. Соя экинлари уруғларини экишдан камида 20 кун олдин 
уруғдорилагич препаратлар яъни сояда фузариоз, илдиз чириш касаллигига 
қарши экишдан олдин Раксил, 60 г/л сус.к.-0,5 л/т., Бункер ,60 г/л с.к.-0,4-0,5
л/т сарф миқдорида қўллаш. 
2.Ўсув даврида занг ва доғланиш касалликларига қарши Альто –супер 
33 % ли эм.к.-0,3-0,5 л/га., Ридамил Голд 72% с.э.г.-2.0-2,5 кг/га сарф 
меъёрларида қўллаш тавсия этилади.