Sifat menejmenti va maxsulotlar xavfsizligi

5.3. Tadqiqotlardagi oraliqlar
Hozirgi kungacha SDOs ning rolini aniqlashga yo‘naltirilgan biror-bir ilmiy tadqiqot ma’lum emas. Bu degani ilmiy tadqiqotlar ularni inkor qiladi degani emas, biroq ular odatda bitta texnik mavzuga (masalan, “Efir moylarini gazli xromatografik tahlil qilishni standartlashtirish”); Van den Dul, 1974), bitta ma’lum bir punktga (masalan, ‘Qurilish bilan standartlashtirish o‘rtasidagi munosabatlar’; Xezzer, 1981) yoki standartlashtirishning bitta aspektiga (masalan, ko‘pincha iqtisodiy aspekt; Meyer, 1995) konsentratsiyalanadi (diqqatni jamlaydi). Standartlashtirishni ko‘proq umumiy tadqiq qilishlar (masalan: Gelyard, 1933, Gli (Ed.), 1972, Kupanna (Ed.), 1988, Sanders (Ed.), 1972, Toz, 1990 va Vermen, 1973), SDOs ning rolini faqatgina qisman tasvirlaydi. Boshqa chop qilingan materiallar bitta standartlashtirish tashkilotini (aspektini) (masalan, Makintayr, 1997, SSSR Ministrlar Soveti huzuridagi Davlat Standartlashtirish Komiteti, 1976, Uolker, 1992) yoki ulardan (aspektlardan) uchtasini (De Vri, 1990) shunchaki tasvirlaydi.


Standartlar va standartlashtirish mustaqil akademik fan maqomiga erishishi lozim, biroq shu bilan birgalikda, boshqa tomondan, ular qabul qilingan - texnik fanlar yoki gumanitar fanlar kabi akademik fanlar ostida klassifikatsiyalanishi mumkin emas.
(Hesser, 1997, p. 3)

Kun (1972, Van Aken tomonidan keltirilgan sitataga ko‘ra, 1996), ilmiy fanning rivojlanishida ba’zi bir davrlarni ajratadi. Paradigmadan oldingi davrda ham bu voqe’lik mavjud bo‘lgan, biroq u tadqiqot predmeti bo‘lib hisoblanmaydi. Bu qadim zamonlardan boshlab 1900 yildagi Iso Ppayg‘ambarning tug‘ilgan kuni bayramigacha (Rojdestvo Xristogo) bo‘lgan standartlashtirishga taalluqli bo‘ladi.

20-asrning birinchi o‘n yilliklarida standartlashtirishdan sanoat miqyosida foydalanish boshlangan va milliy standartlashtirish tashkilotlariga asos solingan. Bu davrni paradigma davri deb atash mumkin: voqe’likka nom berilgan (standartlashtirish) va amaliyotga qaratilgan birinchi nashriy materiallar paydo bo‘lgan.
Keyingi tarmoq davrida kam sonli amaliyotchilar voqe’likning nazariy foniga diqqatni qaratganlar. Ular odatda bir-birlarini bilganlar va cheklangan sonli tashkilotlarning xodimlari bo‘lib hisoblangan. Standartlashtirishda, standartlashtirish bo‘yicha birinchi doktorlik tezislarining nashr qilinishi (Breydi, 1929; Gelyard, 1933) bu davrning boshlanganligini belgilab bergan.
Keyingi davr, guruh davri, hali to‘lig‘icha standartlashtirishga taalluqli bo‘lmaydi. Bu davrning o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki – bunda olimlar guruhlari bir-biri bilan bog‘lanadi va erishish siyosatini shakllantiradi. EURAS Fondi 1993 yilda xuddi Computer jurnalining nashr qilina boshlashi, standartlar va 1986 yilda & Interfeyslarning boshlanishi kabi bu yo‘nalishdagi dastlabki qadam bo‘lgan. 1996 yilda standartlashtirish sohasida umumiy ilmiy jurnalni chiqarishga bo‘lgan urinish muvaffaqiyatsizlikka uchragan. Saksoninchi yillardan boshlab iqtisodchilar standartlashtirishga katta ‘tibor qarata boshlaganlar, biroq ularning sa’y-harakatlari asosan bozorgir mahsulotlar uchun standartlarni ishlab chiqish bilan cheklangan. Ular butun sohani qamrab olmagan yoki barcha aspektlarni o‘rganmaganlar. Standartlashtirishni boshqa olimlar ham o‘rganganlar¹⁵.
Bu tadqiqotlar standartlashtirish bo‘yicha bilimlar jamlanmasiga qo‘shiladi, biroq ta’riflanishi bo‘yicha bir tomonlama bo‘lib hisoblanadi. Fanning oxirgi davr – ixtisoslashish davriga erishish uchun oldinga qarab borishiga imkoniyat bor, bu davrda akademik fan uchun standartlar, shuningdek standartlashtirish akademik ta’lim berish uchun standartlar bor. Masalan, Gamburg va Rotterdamdagi standartlashtirish stullari bu davrdan oldingi avlod bo‘lib hisoblanadi.