Sifat menejmenti va maxsulotlar xavfsizligi

5.7-rasm. Tayanch mashinalar.

5.2 Turlash usuli

Standartlashtirishning turlash (tipizatsiya) usuli – funksional vazifalari bo‘yicha bir-biriga yaqin bo‘lgan: turli ob’ektlarni yaratishda asosiy (baza) sifatida qabul qilingan majmua uchun ob’ekt turlarini belgilashga qaratilgan usul hisoblanadi.

Turlash (tipizatsiya)ni ba’zan “bazaviy konstruksiyalar” deb ham ataladi. Chunki, turlash jarayonida optimal xossalari bo‘yicha olingan majmuaga xos bo‘lgan ob’ekt tanlanadi, aniq bir ob’ekt – buyum yoki texnologik jarayon qabul qilinganda esa, tanlangan ob’ekt faqat qisman o‘zgarishi mumkin. Shunday qilib, turlash kam sonli ob’ektlarga ko‘p sonli funksiyalarni tadbiq etish hisoblanib, bunda berilgan majmuadagi alohida tur ob’ektlarining saqlanishini ta’minlaydi.
Turlashning samaradorligi yangi buyum ishlab chiqarilayotganda oldin tekshirilgan, sinashda bo‘lgan yechimlarni qo‘llash, ishlab chiqarishni tayyorlashni tezlashtirish va tannarxini pasaytirish, alohida tur ob’ektlarini ishlatish sharoitlarini yengillatish va ularni modifikatsiyalash asosida amalga oshiriladi.
Turlash standartlashtirishning samarali usullari qatorida uchta asosiy yo‘nalishda rivojlanadi:

• 
  umum mo‘ljallangan namunaviy buyumlarni standartlashtirish;
  
• 
  namunaviy texnologik jarayonlarni standartlashtirish;
  
• 
  muayyan bir ishlarni, amallarni, sinovlarni yoki hisoblarni bajarish tartibini belgilovchi me’yoriy hujjatlarni yaratish.
  

Ko‘pgina ishlab chiqarish tizimlarida, buyum konstruksiyalarini tezda almashtirish lozim bo‘lgan hollarda, namunaviy texnologik jarayonlarni alohida bir tur, muayyan buyumga nisbatan emas, balki, undan bir nechta alohida tur detallarini, bo‘laklarini tayyorlashda ishlatish imkonini beradigan bo‘lishini mo‘ljallab yaratish muhim ahamiyat kasb etadi.
Texnologik jarayonlarni turlashtirishga katta e’tibor qaratiladi.
Bu analogik detallarni tayyorlashda mavjud ko‘plab turli-tuman texnologik jarayonlarni bog‘liqligini oqlamaydi, ya’ni mahsulotni tayyorlash tannarxini oshishiga olib keladi. Juda ham ko‘p holatlarda buyumni tayyorlash yangi texnologik (qata ishlash yoki yig‘ish) jarayoni mavjud tajribani hisobga olmasdan ishlab chiqiladi. Bundan tashqari turli zavodlarda bitta ana shu detalga turli xil texnologik jarayonlar yaratilgan bo‘lishi mumkin. Shu tur uchun aloqador konstruktiv-unifikatsiyalashgan parametrlar asosini saqlab, muhim bo‘lmagan o‘zgarishlar bilan ularni barcha nomenklaturalari buyumdan buyumga o‘tishi 70-80 % gacha konstruksiyaning alohida elementlari uchun vaqt o‘rnatilgan, texnologik jarayonlar oldin ishlab chiqilganlari bilan takrorlanadi.