Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар

XOTIN-QIZLARNI SPORTGA TANLASH VA SARALASHNING TIBBIY MUAMMOLARI 
Mamadiyarov M.U., Mardonov N.J., Berdiqulova N., o’qituvchilar 
Samarqand davlat universiteti, Samarqand, O’zbekiston 
 
Zamonaviy sportda bir necha yillar davomida yuqori malakali sportchilarni tayyorlashda qobiliyatli 
bolalar va o‘quvchilarni tanlash va saralash masalalariga katta ahamiyat beriladi. Sport mashg‘ulotlari 
bilan shug‘ullanish 10-12 yoshdan yoki 5-6 yoshdan boshlashi kerakligi isbotlangan. 
Zamonaviy sportni rivojlantirish darajasi yuksakdirki, musobaqalardagi xalqaro darajasi 
yuksakdirki, musobaqalardagi xalqaro darajali natijalarni kam sportchilar ko‘rsatishlari mumkin. 
Ayrim sportchilar misli ko‘rilmagan natijaga erishadilar, demak sport istedodlik g‘oyalariga katta 
ahamiyat berilishi lozim. Har bir o‘spiringa sport faoliyatining turini tavsiya etish sportga tanlash 
vazifasini o‘taydi. Sport turining talablari asosida eng yaroqli o‘spirinlarni tanlash – sportga saralash 
vazifasini o‘taydi. Sportga tanlash va saralash pedagogik, psixologik va tibbiy biologik usullari 
kompleksli ravishda qo‘llanilishi asosida o‘tkaziladi. 
Sport mahoratini oshirish jarayoni – uzoq davomida, bir necha bosqichlarga bo‘linadi: dastlabki 
sport tayyorgarlik (7-10 yosh), sport turi bilan shug‘ullanishni boshlang‘ich darajasi (10-12yosh), sport 
turi yo‘nalitirilish (13-15 yosh) sport mahoratini egallash (15-17 yosh) sport malkasini oshirish (18 va 
undan katta yosh) [1] 
Zamonaviy ma’lumotlarga ko‘ra morfologik, fiziologik va psixologik ko‘psatgichlar nasl-naslga 
o‘tish aniqlangan. Sportga saralashda quyidagi ko‘rsatgichlar tavsiya etiladi. 
Morfologik ko‘rsatgichlar: 1-bo‘y, 2-tana massasi (tana og‘irligi), 3-qo‘llarning nisbiy uzunligi –
qo‘llar uzunligining indeksi, 4 – Oyoqlarning nisbiy uzunligi-oyoqlar indeksi, 5-Tana og‘irligining 
aktiv massasi (TAM). 
Fiziologik ko‘rsatgichlar 1) O‘TS, 2) puls, 3) Kuper testi, 4) Novakki testi, 5) RWC
170
testi, 6) 
MKO‘, O
2
etishmovchiligiga turg‘unlik. Harakat ko‘rsatgichlari: 1) Qo‘lning nisbiy kuchi (Kaft kuchi 

---