Щзгарувчан токнинг частотасини щзгартирмасдан кучланишини бир катталикдан иккинчи катталикка щзгартирувчи электромагнит статик аппаратга трансформатор деб аталади. Оддий трансформатор электр энергияни ыабул ыилувчи битта бирламчи ва электр энергияни истеoмолчига узатувчи битта иккиламчи чульамдан иборат бщлади. Электр энергия бирламчи чульамдан иккиламчи чульамга электромагнит индукция ёрдамида узатилади. Чульамлар орасидаги электромагнит боьланишни кучайтириш учун уларни магнит щзакка жойлаштирилади.
9-расм. Бир фазали икки чульамли трансформатор
Фараз ыилайлик, уч фазали трансформаторнинг бирламчи чульами уч фазали синусоидал кучланишли манбага уланган булсин (9-расм).
Бирламчи чульам-даги i1 ток синусоидал формада щзгарувчан маг-нит оыимини ъосил ыи-лади. Магнит оыими Ф1 магнит щзак орыали оыиб щтади ва щз йщлида бир-ламчи ва иккиламчи чщл-ьамларни кесиб щтади ва уларда Е1 ва Е2 электр юритувчи кучларни индукциялайди. Щрамлар сони W2 га тенг иккиламчи чульамга z2 юклама уланганда бу чульам орыали I2 ток оыиб щтади ва чульамни учларида U2 кучланиш ыарор топади. Чульамлар орасидаги электромагнит боьланишни, яoни бирор чульамдаги ъосил бщлган магнит оыимнинг бошыа чульамни кесиб щтишини, щтган мавзуларда кщриб щтилган электромагнит боь-ланиш коэффициенти С орыали аниылаш мумкин.
Магнит щзак орыали оыиб щтаётган умумий магнит оыим Фп ни трансформаторнинг бирламчи ва иккиламчи чульамларидан оыиб щтаётган I1 ва I2 токлар ъосил ыилади.
4. Трансформаторнинг кучланиш тенгламалари
4.1. Трансформаторнинг кучланиш тенгламасини дифференциал кщриниши
Трансформаторларнинг иш режимларини кучланиш тенгламалари ёрдамида щрганиш мумкин. Манбанинг кучланишини щзгариш частотаси f=5кГц дан кичик бщлганда, трансформаторнинг элементлари орасидаги (щрамлар ва ьалтаклар) сиьим токлари номинал токка нисбатан жуда кичик бщлади, шунинг учун уларни ъисобга олинмаса ъам бщлади. У ъолда, бир фазали икки чульамли трансформаторнинг кучланиш тенгламасини дифференциал ыщриниши ыуйидагича ёзилади:
U1 = r1 i1 + L11
-U2 = r2 i2 + L22 (3-14)
бу ерда U1, U2 ва i1, i2 - лар трансформаторларнинг бирламчи ва иккиламчи чульамларидаги кучланиш ва токларнинг оний ыийматлари; r1, r2 ва L11, L22 –лар бирламчи ва иккиламчи чульамларнинг актив ыаршиликлари ва тщла щзиндуктивликлари; М - чульамларнинг щзаро индукция индуктивликлари.
Трансформаторнинг юыорида келтирилган кучланиш тенгламасидан кщриниб турибдики, бирламчи чульамдаги кучланиш чульамда кучланишнинг актив пасайиши r1i1 ва бирламчи чульамнинг электр юритувчи кучи e1 ни мувозанатлашга сарфланар экан.
Кучланишлар тенгламаларини тузишда бирламчи чульамни электр энергияни ыабул ыилувчи ва иккиламчи чульамни эса, истеoмолчилар учун электр энергия манбаи деб ъисобланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |