Щзбекистон республикаси

I- БОБ. ПАРМАЛАШ ДАСТГОХЛАРИНИ КОНСТРУКЦИЯЛАРИ, РИВОЖЛАНИШ ЙЎЛЛАРИ ВА УНУМДОРЛИК НАЗАРИЯСИ

1.1. ПАРМАЛАШ РДБ ДАСТГОХЛАРИНИ КОНСТРУКЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНИШ ЙЎЛЛАРИ

РДБ дастгоҳларининг ишлаб чиқарилиши дасгоҳсозликда жуда катта ўзгаришларга олиб келди. Хозирда рақамли дастур билан бошқарилувчи кўп операцияли бир ўрнатишда кўп юзаларга ишлов бериш имкониятига эга бўлган тайёрланадиган детални сифатли ва тез тайёр бўлишини таъминловчи кўп операцияли дастгоҳлар кенг қўлланилмоқда.
Маълумки РДБ дастгохлар , қўл ёрдамида бошқариладиган дастгоҳларни ўрнини эгалламоқда. Бунга сабаб эса ишлов берилувчи деталга сарфланаётган вақтнинг озлиги ва иқтисодий самарадорлиги. Шу омилларни хисобга олиб қўл билан бошқариладиган дастгоҳларни ҳам баъзи бир камчиликларни ўрганиб тахлил қилиниб уни мукамаллашиши учун олиб борилган илмий тадқиқот ишлари ўз самарасини бермоқда.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики РДБ дастгоҳларини иқтисодий самарадорлиги ишлаб чиқариш унумдорлиги кўплиги, юқори аниқлиги, билан универсал дастгоҳлардан фарқ қилади. Аммо РДБ дастгоҳларнинг тан нархини 6-8 баробар универсал дастгоҳлардан қимматлиги айрим ишлаб чиқариш шароитларида ўзини оқламаслиги мумкин.
Бу омилларни ҳисобга олиб РДБ дастгоҳдарида ишлаб чиқариш шароитида 3 сменада иш олиб борилиши ўз самарасини беради .
Автоматлаштирилган ишлаб чиқариш шароитида иқтисодий ва техник (эффект)га қуйидаги омиллар ҳисобига эришиш мумкин :

• 
  РДБ дастгоҳларидан фойдаланиш,
  
• 
  янги прогрессив технологиялардан фойдаланиш
  
• 
  ишлов берилаётган махсулотни (брак)ини қисқартириш ,
  
• 
  Оз вақт сарфлаган холда кўп тайёр маҳсулот кўп ишлаб чиқариш,
  
• 
  иш унумини ошириш,
  
• 
  ишлаб чиқариш шароитларини енгиллаштириш.
  

Дастгоҳсизликни дастлабки ишлаб чиқариш даврида РДБ дастгоҳини асосий ютуғи универсал дастгохларга нисбатан ишловчи ишчиларнинг камайтирилиши, ишлов беришни автоматлаштириш ҳисобига қўл меҳнатини озайиши деб айтилган.
Бу РДБ дастгоҳларини конструкциясида қуйидаги автоматлаштирилган механизмлар ва ёрдамчи қурилмалар кўзда тутилган:
- кескични кордината бўйича харакатланишини таъминловчи қурилмалар,
- столни координата бўйича ҳаракатланишини таъминловчи қурилмалар
- автоматик равишда (режим)ларни ўзгаришини таъминловчи қурилмалар.
Пармалаш операцияларини бажаришга мўлжалланган қўлда бошқарпиладиган ва кескичи қўлда алмаштириладиган 2А135 моделли универсал вертикал пармалаш дастгоҳи қўлланилиши мумкин.

1.1-Расм 2А135 вертикал пармалаш дастгохи
Кейинги ривожланиш босқичи кўп операцияли дастгохларни, автоматлаштиришда кескичларни алмаштириш қурилмалари РДБ дастгоҳларида қўлланилган. Қуйида - 2А135 вертикал пармалаш дастгохини РДБ бошқарув тизими ва револьвер каллак билан таъминланган 2Р135Ф2 РДБ пармалаш дастгохи келтирилган.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики РДБ дастгохларини , универсал дастгоҳлардан самарадорлигини фарқи шундаки ёрдамчи вақтларни қисқариши ва юришларни озлиги ажралиб туради .