Щзбекистон Республикаси Олий ва Щрта

8 – БОБ.
Ф Е Р М А Л А Р.

Ҳозирги даврда учбурчак шаклли, трапециясимон, параллел камарли ва кўпбурчакли полигонал фермалар қўлланилади. Учбурчак шаклли фер-малар том ёпмасига кескин қиялик 25⁰ –45⁰ талаб этадиган материаллар билан ёпилишда қўлланилади. (тўлқинли асбест-цемент шиферлар, чере-пицалар ва б.)

Таянч қисми мураккаб устун билан фақат шарнир орқали бирикти-рилади. Аксарият ҳолларда ферманинг ўлчамлари ундан фойдаланишдаги, меъморчилик ва технологик талабларга кўра белгиланади.
Трапециясимон фермалар томи кескин қия бўлмаган биноларда иш-латилади. Конструктив томонидан бир неча афзалликларга эга, эгивчи момент эпюрасига тўлароқ жавоб беради, устун билан ҳам мустаҳкам, ҳам шарнир орқали бириктирилиши мумкин.
Параллел камарли фермалар саноат ишлаб чиқариши талабларини тўлароқ қондириши ва оддий кўринишга эга бўлгани сабабли қурилишда кўпроқ қўлланилади.
Кўпбурчакли полигонал фермаларнинг ташқи кўриниши эгивчи мо-мент эпюрасининг шаклига яқин бўлганлиги туфайли улар материалнинг сарфланиши нуқтаи назаридан энг тежамли деб ҳисобланади. Шунинг учун бундай фермалар, асосан катта оралиқли бўлган биноларни қоп-лашда ва юклар нисбатан катта бўлганда қўлланилади.
Элементларда ҳосил бўладиган ҳисобий кучларни қурилиш механи-каси усулларидан фойдаланиб топилади ва элементларнинг кесим юза-лари аниқланади:

• 
  сиқилишга ишлаётган элемент учун-
  

- чўзилишга ишлаётган элемент учун-

Назорат саволлари.

1. 
   Фермаларни турлари.
   
2. 
   Қайси шаклли фермалар устунлар билан фақат шарнир орқали бириктирилади?
   
3. 
   Қайси шаклли фермалар энг тежамли деб ҳисобланади?
   
4. 
   Ферма элементларида ҳосил бўладиган ҳисобий кучларни қандай топилади?
   
5. 
   Ферма элементларини ҳисоблаш тартиби.
   

Фермалар


Ферма элементларининг кесим турлари