Щзбекистон Республикаси Олий ва Щрта

1§. ТЎШАМАНИ ҲИСОБИ.

Тўшама учун варақсимон прокатли пўлатдан қалинлиги 6-14 мм гача бўлганлари ишлатилади.

Тўшаманинг ишлаши тўшама ҳисобий узунлигининг тўшама қалинлигига нисбати lt га боғлиқ, lt50 бўлганда чўзувчи кучланишларнинг миқдори жуда кичик бўлади, шу сабабли уларни ҳисобга олмаса ҳам бўлади. Бу ҳолда тўшама фақат эгилишга ишлайди деб ҳисобланади. lt300 бўлганда, аксинча, эгилишдан пайдо бўладиган кучланишларнинг ҳисобга олинмай фақат горизонтал реакциядан пайдо бўладиган чўзувчан кучланишлар ҳисобга олинади. Агар 50lt300 бўлса, эгилиш ҳам чўзилишдан пайдо бўладиган кучланишлар ҳисобга олиниши керак.
Тўшамалар учун lt нисбатини Толоян А.Л. формуласидан фойдаланиб аниқлашимиз мумкин:

Бу ерда: - тўшама таянчлар орасидаги масофани
солқилигига нисбати.

Е₁ – силжиш модули. Е₁Е1-²

 - Пуассон коэффициенти, пўлат учун 0,3 тенг
- 1м² – га таъсир этаётган нормали юк.
Излаётган нисбатни баъзи адабиётларда келтирилган С.Д.Лейтес графигидан ҳам аниқлаш мумкин.
2§. ПРОКАТ ТЎСИНЛАРНИ ҲИСОБЛАШ.
Танлаб олинган тўсинимиз ташқи
таъсир этаётган юкларнинг кўтариш қобилиятига эга, мустаҳкам етарли даражада бикирлигига ва устиворлигига эга бўлиши шарт.
Ҳисоблаш тартиби.

1. 
   Дастлаб тўсиннинг ҳисобий схемаси аниқланади таъсир қилаётган ташқи юклардан ҳосил бўлувчи максимал момент топилади.
   

2. 
   Ҳисоблаётган тўсин учун талаб этилган қаршилик моменти аниқланади.
   

материал эластик ҳолатида ишлаганда
ёки
материал пластик ва эластик ҳолатда ишлаганда

3. 
   Қўштавр ёки швеллер сортаментидан юза танлаб олинади қаршилик моменти тенг ёки кўпроқ талаб қилинган қаршилик моментидан
   

4. 
   Танлаб олинган юзани мустаҳкамлиги текширилади:
   

фарқи
Ва бикрлиги ҳам текширилади.