3§. АЛОҲИДА ЭЛЕМЕНТЛАРДАН ТАЙЁРЛАНГАН
ТЎСИНЛАРНИНГ ҲИСОБИ.
Тайёрланган тўсин мустаҳкам, етарли даражада бикирлигига эга, умумий ва алоҳида элементларни турғунлиги таъминланиши керак ва шу тўсинни тайёрлаш арзонга тушиши керак.
Оқилона юза топиш учун биринчи навбатда тўсинни кесим юзасини баландлигини ўрнатишимиз керак.
Тўсиннинг баландлигини белгилашдан олдин унинг иккита қийматини аниқлаймиз:
hmin – минимал баландлиги , hопт – тежамли баландлиги.
Тўсинни энг кичик баландлиги уни бикрлиги таъминланиши эътиборга олиб аниқланади. Маълумки, қўзғалувчи шарнирли таянчга эга бўлган тўсин учун нисбий эгилиши қуйидагича аниқланади:
Тенгламага қийматни ва қўйиб
Шарт бажарилишини ҳисобга олсак, у ҳолда қуйидаги ифода келиб чиқади:
бундан
Тўсиннинг оптимал баландлигини аниқлаш иқтисодий мулоҳазаларга асосланган. Тўсиннинг оғирлиги, асосан унинг токчалари ва деворчасининг оғирлигидан иборат бўлиб, бу оғирликлар бир-бирига тескари муносабатдир, яъни бирининг ошиши билан иккинчиси камайиб боради.
Тўсинни кўтариш қобилияти эгивчи кучлар таъсир этаётганда уни қаршилик моменти билан характерланади. Симметрик қўштаврли қаршилик моментини қуйидагича ёзамиз. Ҳисобни онсонлаштириш учун:
Тўсинни умумий кесим юзаси:
Аf – токчасини кесим юзаси,
Аw - деворини кесим юзаси.
деворни эгилувчанлиги
Бу тенгламадан тўсинни умумий кесим юзасини аниқлаймиз:
бундан оптимал кесим юзани топамиз:
ёки
Тежамкор баландликни аниқлаш учун тўсин деворчасининг эгилувчанлигини «К» билишимиз керак ёки деворчанинг қалинлигини «tw»
К100200
Деворча қалинлигини эмпирик формуладан фойдаланиб аниқлашимиз мумкин 1000 мм, tw ≥8мм.
Минимал ва оптимал баландликлар қиймати аниқлангандан кейин тўсиннинг лойиҳавий баландлиги қабул қилиб олинади.
Тўсин баландлиги ва девори қалинлиги маълум бўлди, энди токчаларнинг кесим юзасини аниқлашимиз керак. Бунинг учун қаршилик момент тенгламасига қайтамиз
бундан токчалар юзасини аниқлаймиз ва варақсимон прокатидан мос келадиган юзани танлаб оламиз
Юзани танлаб олишда токчанинг кенглиги ва қалинлиги орасидаги муносабат конструктив талабларига жавоб бериши керак.
Тўсиннинг умумий турғунлиги таъминланиши токчанинг кенглигини тўсиннинг кесим юзасини баландлиги нисбатига ҳам боғлиқ.
Сиқилишга ишлаётган токча нормал кучланишлар таъсири остида ўз турғунлигини йўқотмаслиги учун нисбатни қониқтириши керак.
Токчанинг кенглиги ҳар қандай холда ҳам 200 мм дан кичик бўлмаслиги керак. Токчанинг қалинлиги 8 ….40 мм атрофида бўлиши керак, лекин бу қалинлик ораликда бўлиши лозим.
Токча кенглиги ва қалинлигини универсал пўлатларга тааллуқли ГОСТга мувофиқ равишда танлаш керак.
Қабул қилинган кесимнинг геометрик характеристикаларини аниқлаймиз;
Тўсинни мустаҳкамликка ва бикрликка текширамиз
Do'stlaringiz bilan baham: |