Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таoлим вазирлиги

§ 15.1. Электр ёй пайвандлаш қурилмаларининг энергия манбаларига талаблар, пайвандлаш жиҳозларининг иш режимлари

Электр пайвандлаш усулларидан энг кўп тарқалган усул электр ёй пайвандлаш усули ъисобланади.

19 - расм
Электр ёй разряди учун иссиқлик ионизацияси муъим ролp ўйнаб, у ионизациялаш потенциали катталиги v_j билан характерланади.
19 - расмда Х = f (Т) боғланиш графиги келтирилган, бу ерда Х –

газларнинг ионизацияланиш даражаси, Т - абсолют ҳарорат. Марганец, магний, темир ва кремнийлар учун V_j=7,3B ни ва водород, кислород, азот, аргон газлари учун V_j=15B ни ташкил этади. V_j катталигини турли қоришма ҳосил қилган ҳолда ўзгартириш мумкин. Мисол учун V_j=4,33B бўлган 5 % калий пари ва V_j=7,3B бўлган 95 % темир паридан иборат қоришманинг эффектив V_j катталиги калийнинг ионизациялаш потенциали қийматига яқиндир. Нормал босимда ёнаётган электр ёйи устунидаги абсолют ҳарорати:

Т=810V_j
Одатдаги электр пайвандлаш ёй устунида V_j=510 В га тенг бўлган металл парлари мавжудлиги инобатга олинса, пайвандлаш ёйидаги ҳарорат 5000 - 8000 К ни ташкил қилиши эхтимолдан йироқ эмас.
Пайвандлаш қурилмалари ток манбаларининг асосий характеристикаси унинг ташқи характеристикаси бўлиб, ушбу характеристика ўзидан манба кучланиши билан юкламадаги ток ўртасидаги боғланишни ифодалайди. Ўз ўрнида пайвандлаш ёйи ўзидан юкламани ифодалаб, ёй кучланиши билан пайвандлаш токи ўртасидаги боғланиш - статик характеристикаси билан характерланади.
Қаттиқ характеристика (1) га эга бўлган ёй ток манбасининг ташқи характеристика (2,3) лари 20 - расмда келтирилган.
Қаттиқ статик характеристика (1) га эга бўлган қўл электр ёй пайвандлаш қурилмаси манбасининг ташқи характеристикаси (2) юмшоқ пасаювчан бўлиши лозим. Ташқи характеристиканинг ишчи зонасидан характеристиканинг крутизнаси(қиялиги) қанча катта бўлса (К нуқтаси) ёй узунлигининг анча-мунча ўзгариши оқибатидаги токнинг ўзгариши шунча кам бўлади.