Шуҳрат эргашев жаҳон тарихи (Янги давр. 1-қисм. Xvi–xviii асрлар)

Испания ва Португалиянинг мустамлакачилик сиёсати
Испания
Португалия
Американинг забт этилиши: зўра-
вонлик ва алдовнинг барча восита-
лари қўлланилди. Мексика, Перу, 
Чили, Янги Гренада (Колумбия), 
Аргентина, Боливия босиб олинди. 
Ҳиндулар қуллик ва ўлимга маҳкум 
қилинди
Ҳинд океанида қароқчилик билан
шуғулланди. Ҳиндистоннинг қир-
ғоқ бўйида кучли ҳимояланган 
факториялар қурди. Маҳаллий аҳо-
лига ҳужум қилди, талади
Мустамлакачилик ва католик черкови. Американи мустамла-
кага айлантиришда католик черкови ҳам катта роль ўйнади. Черков 
мустамлака аппаратининг муҳим қисмига айланган эди.
Американинг кашф этилиши ва мустамлакага айлантирилиши-
ни папалик янги салиб юриши деб қарайди ва маҳаллий аҳолига 
христиан динини сингдириш мақсад қилиб қўйилади. Шу муноса-
бат билан испан қироллари мустамлакалардаги черков ишларини 
бошқариш, миссионерлик фаолиятига раҳбарлик қилиш, черков ва 
монастирлар қурдириш ҳуқуқини қўлга киритдилар. Мустамлака-
ларда черков жуда тезлик билан энг катта мулкдор – ер эгасига айла-
ниб борди. Конкистадорлар эса маҳаллий аҳоли устидан ҳукмронлик 
ўрнатишда бу аҳолининг христиан динини қабул қилиши айни 
муддао бўлишлигини яхши тушунар эдилар. XVI асрнинг бирин-
чи ярмидан бошлаб ҳар хил монахлик орденларининг вакиллари 
Америкага кела бошладилар. Улар жойларда ўз қўрғонларини бар-
по қилишиб, христианликни тарғиб қилиш, ҳинду болалари учун 
мактаблар очиш ишлари билан шуғулландилар.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

23
Христианлаштириш сиёсатининг биринчи босқичида кон-
кистадорлар ва миссионерлар маҳаллий аҳолининг фақат ди-
ний қарашларини эмас, уларнинг маданияти, тили, маънавий 
қадриятларини, тарихий ёдгорликларини, умуман тарихий хотира-
сини йўқ қилиб ташламоқчи бўлдилар. Шунга қарамасдан, ҳиндулар 
маданияти йўқолиб кетмади, у испан маданиятининг таъсири ости-
да ўзгарди, холос. Аста-секин испан ва ҳинду маданиятларининг 
синтези асосида янги маданият шаклланиб борди.
Католик миссионерлар ҳам бу жараёнга кўмаклашдилар. Улар 
кўпчилик ҳолларда ҳиндуларнинг вайрон бўлиб кетган ибодатхона-
лари ўрнида черковлар бунёд қилдилар, маҳаллий аҳолининг айрим 
диний тимсолларидан фойдаландилар. Масалан, Мехико шаҳридан 
унча узоқ бўлмаган жойда вайрон бўлган ҳиндулар ибодатхона-
си ўрнида муқаддас Мария Гваделупская черкови қурилади ва 
ҳиндуларнинг саждагоҳига айланади. Бу ерда ишланган расмларда 
Муқаддас Мария «қизил танли аёл» қилиб тасвирланган.