Шуҳрат эргашев жаҳон тарихи (Янги давр. 1-қисм. Xvi–xviii асрлар)

Буюк географик кашфиётларнинг натижалари
Савдо мисли кўрилмаган даражада 
кенгайди, қитъалар ва мамлакатлар 
ўртасида муҳим савдо алоқалари 
ўрнатилди
Савдо йўллари Ўрта денгизидан
океанларга кўчди. Антверпен жа-
ҳон савдосининг янги марказига 
айланди
Европанинг ривожланган мамла-
катларида устахона эгалари ва сав-
догарлар бойиб кетди
Осиё, Африка ва Америка халқ-
ларини эзиш ва мустамлакачилик 
жараёни бошланди. Жаҳон мустам-
лака тизими шаклланди
Бироқ янги ерларнинг очилиши мустамлака ва метрополия-
лар халқлари учун бир хил аҳамият касб этмади. Мустамлакачи-
ликнинг натижаси фақат янги ерларни ўзлаштириш бўлмасдан, 
бўйсундирилган халқларни даҳшатли эксплуатация қилиш, уларни 
қуллик ва қирилиб кетишга маҳкум қилиш билан қўшиб олиб бо-
рилди. Забт этиш жараёнида қадимги цивилизацияларнинг кўплаб 
ўчоқлари йўқ қилинди, бутун бошли қитъа тарихий ривожлани-
шининг табиий одими бузилди, мустамлака мамлакатлар халқлари 
шаклланаётган капиталистик бозор муносабатларига зўрлик билан 
жалб қилиндилар ва ўз меҳнатлари билан Европада капитализм ри-
вожланиши жараёнини тезлаштирдилар. Шу тариқа янги индустри-
ал цивилизация шаклланишига ўз ҳиссаларини қўшдилар.
Буюк географик кашфиётлар янги давр эшикларини катта очди-
лар. Энг узоқ қитъалар ўртасида алоқалар кенгайиб, жаҳон савдоси 
ривожлана бошлади.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

26
Биринчи боб бўйича саволлар
1. Ҳиндистонга ғарбдан йўл очиш нима сабабдан XV асрда европалик-
лар учун ҳаётий заруратга айланиб қолди?
2. Американинг кашф этилиши европаликлар ҳаётида қандай ўзгариш-
ларга олиб келди?
3. Американинг туб аҳолиси маданияти ҳақида нималарни биласиз?
4. Буюк географик кашфиётлар Американинг туб аҳолиси тақдирида
қандай роль ўйнади?