Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

A ylanm a  harakatni  tish li  g'ildirak vo sitasid a  uzatish. 

Bunday 

uzatishning  prinsipial  sxemasi  45-  rasm da tasvirlangan.Ikki  tishli 

g'ildirak bir-biri bilan tishlashtirilgan bo'lib,  tishlarning soni  ham , 

aylanishlar chastotasi ham har xil bo'ladi.  Faraz qilaylik, yetaklovchi 

tishli  g'ildirak  tishlarining  soni  N v  aylanish  chastotasi  v,  bo'lsin , 

ikkinchisi  —  yetaklanuvchi  tishli  g'ildirak  tishlarining  soni  N v  

aylanish  chastotasi  v

2

  bo'lsin.  Bir birlik vaqt  davom ida  tishlashish 

nuqtasidan birinchi g'ildirakning N {  v, ta tishi,  ikkinchi g'ildirakning 

N 2v2 ta tishi o'tadi.  Ravshanki, bu sonlar bir-biriga teng:  N lvl =   N 2vr  

B undan

b o 'lad i,  y a’ni  bir-birlari  bilan tishlashgan  tishli g'ildiraklardan  har 

birining  bir  birlik  vaqtda  aylanishlar  soni  ularning  tishlari  soniga 

teskari  proporsional  bo'ladi.

Tishli g'ildirak vositasida harakatni uzatishdan ham  am alda keng 

foydalaniladi.  M asalan,  avtom obil,  traktor,  tram vaylarda  harakat 

dvigateldan  yurituvchi g'ildiraklarga shu yo'sinda uzatiladi.

6 

—  M. O'Lmasova

81

---