Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti


§  da  qayd  qilib  o'tg an im izd ek ,  k o 'p   hollarda  jism ga  bir



Download 13,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet153/365
Sana30.12.2021
Hajmi13,37 Mb.
#98245
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   365
Bog'liq
[O`lmasova M 1-qism]


§  da  qayd  qilib  o'tg an im izd ek ,  k o 'p   hollarda  jism ga  bir 

vaqtda  bir  necha  kuch  ta ’sir  qilishiga  qaram ay,  u  nisbatan  tinch 

h o latda  bo'ladi  yoki  to 'g 'ri  chiziqli  tekis  harakat  qiladi,  y a’ni 

jism ning tezlanishi  nolga  teng  bo'ladi.

202



K u ch lar  ta ’sirida  tezlan ish   olm aydigan  jism lar  m uvozanat 

holatidagi jism lar deyiladi.

M exanik an in g  k u ch lar  t a ’sirida  jism larn in g   m uv o zan atd a 

bo 'lish  shartlarini  o ‘rganadigan  boMimi  statika  deb  ataladi.

62-  §.  Kuchlarni  qo‘shish.  Teng  t a ’sir  etuvchi  kuch

K uchning jism ga  ko‘rsatadigan  ta ’siri  faqat  uning  son  qiym a- 

tiga  em as,  shuningdek,  uning  yo'nalishiga  va  q o ‘yilish  nuqtasiga 

ham   bogMiq  boMadi.  M asalan,  kuchning  yo‘nalishiga  qarab  prujina 

c h o ‘ziladi  yoki  q isiladi,  eshik  o ch ilad i  yoki  y an ad a  zich ro q  

yopiladi.  Biz bilam izki,  odatda  eshik  dastasini  iloji  boricha  oshiq- 

m oshiqlardan  uzoqroq  m ahkam lanadi,  chunki  oshiq-m oshiqqa 

yaqin joydagi  nuqtaga  qaraganda  uzoqroq  nuqtadan  itarib  eshikni 

ochish  ancha  oson  boMadi.

D em ak, jism ga  ta ’sir etayotgan  kuch  to 'g'risida  toMa  tasaw u r- 

ga  ega  boMish  uchun:

1)  kuchning  qanday  kattalikda  ekan ini;

2)  uning  qanday  yo ‘nalishda  ta ’sir  etishini;

3)  kuch jism ning  qaysi  nuqtasiga  qo ‘yilganini  bilish  kerak.

Shunday  qilib,  kuch  vektor  kattalikdir.  Jism ning  faqat  bitta

kuch  ta ’siri  ostidagi  harakati  kam dan-kam   uchraydi.  K o‘pgina 

hollarda jism ga  b ir  vaqtm ing  o ‘zida  bir  necha  kuch  ta ’sir  qiladi. 

Bu  kuchlarni  o 'zin in g   ta ’sir  natijasi  bilan  o ‘sha  kuchlarga  teng 

k u c h li  boMgan  b itta   k u ch   b ila n   a lm a s h tiris h   m u m k in .  Bu 

alm ashtirilgan  b itta  kuch  shu  kuchlarning  teng  t a ’sir  etuvchisi 

deyiladi.

Teng  ta ’sir  etuvchi  kuch  bilan  alm ashtirilgan  kuchlar  uning 

tashkil etuvchilari deyiladi.

Berilgan  tashkil  etuvchi  kuchlarga  muvofiq  teng  ta ’sir  etuv- 

chini  topish  kuchlarni  qo'shish  deyiladi.  Kuch  vektor  kattalik 

boMgani  uchu n  kuchlarni  vektorlarni  qo 'shish   kabi  q o ‘shiladi 

(7-  §  ga  q.).  T eng  ta ’sir  etuvchi  kuchning  yo'nalishi  va  kattaligi 

tashkil  etuvchi  kuchlarning  kattaligigagina  bogMiq  boMmay,  balki 

ularning  yo'nalishiga  va  q o ‘shiluvchi  kuchlar orasidagi  burchakka 

ham   bogMiq  boMadi.

96  a,  b,  d-  rasm da  kuchning  kattaliklari  o'zgarm as,  am m o  

oralaridagi  burch ak   har  xil  boMgan  ikkita  tashkil  etuvchilarini



203


F,



F

И

J




Download 13,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish