Шовқинлар ва уларнинг тарқалиши

Мавзу: Шовқинга қарши курашнинг архитектуравий ва конструктив тадбирлари

• Режа:
• 1) Бинолардаги шовқин манбалари ва шовқин турлари.
• Шовқинларнинг тарқалиши ва шовқинга қарши кураш усуллари.
• 3) Товуш изоляциясининг меъёрий қийматлари.
• 4) Ҳаво шовқинидан товуш изоляциясининг норматив ва ҳисобий частота характеристикалари.
• 5) Конструкциянинг ҳаво шовқинидан товуш изоляцияси индексини ҳисоблаш.

Шовқин манбалари:

• саноат корхоналарида - ишлаб-чиқариш ускуналари;
• шаҳар ичида - транспорт воситалари;
• турар-жой ва жамоат биноларида - сантехника ва инженерлик ускуна ёки қурилмалари, ҳар хил электр ёки электро-акустик асбоблар, мусиқа ва ҳ.к.

Товуш босимининг cатҳигa кўра шовқин гуруҳлари:

• кучсиз шовқинлар - товуш босими-нинг сатҳи 40 дБ гача;
• ўртача шовқинлар - товуш босими-нинг сатҳи 40 дан 80дБ гача;
• кучли шовқинлар - товуш босими-нинг сатҳи 80 дБ дан юқори.

Шовқинларнинг кишига таъсир поғоналари:

• I поғона - сатҳи 120 дБ дан юқори бўлган шовқинлар, қулоқ пардасини йиртиб юборишга қодир;
• II поғона - паст частоталардаги 100-120 дБ сатҳли, ўрта ва юқори частоталардаги 80-90 дБ сатҳли шовқинлар. Улар кишининг эшитиш органларида зарарли ўзгаришлар содир қилиши мумкин;
• III поғона пастроқ сатҳдаги шовқинлар ҳам кишининг асаб системасига зарарли таъсир кўрсатишлари мумкин.

Шовқинларнинг келиб чиқиш сабаблари бўйича турлари:

• Агар шовқин манбаи конструкциялар билан боғлиқ бўлмаса (масалан, радиокарнай) ва товуш энергия-сининг узатилиши икки хонани ажратиб турувчи конструкциянинг тебраниши туфайли содир бўлса, бундай шовқин ҳаво шовқини деб аталади.
• Конструкциянинг тебраниши унга берилган зарба туфайли содир бўлса бундай шовқин зарба шовқини деб аталади.
• Вибрацияланадиган механизмлар, масалан насослар, вентиляция ёки лифт қурилмалари билан маҳкам боғланган конструкциялардан тарқалган шовқин структуравий шовқин деб аталади.