Shohjahon normurodov

TOPSHIRIQ-2.Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplarda tushirib qoldirilgan tinish belgilarini joy-joyiga qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.
1. Qadr-qimmat va izzat-e’tibor bilim tufaylidir bilimsiz zakovatsiz kishining bir kaft tuproqcha ham qimmati yo‘qdir. (Yusuf Xos Hojib) 2. Takabburlik shayton ishi O‘zini katta olish nodon ishi. (Alisher Navoiy) 3. Halol-pokiza kishi doimo xotirjam-u tinchlikdadir birovga xiyonat-u yomonlik qiladigan kishi halokatga giriftordir. (Zamaxshariy) 4. Fikrlash hayotdagi quvonch va katta baxtdir u insonning qudratli mashg‘ulotidir. (Aristotel)
BOG‘LOVCHISIZ QO‘SHMA GAPLARNING BOSHQA
QO‘SHMA GAP TURLARI BILAN MA’NODOSHLIGI
Zidlik, sabab, shart, payt munosabatlari bog‘lovchisiz, bog‘langan va ergashgan qo‘shma gaplar bilan ham ifodalanishi mumkin. Shunga ko‘ra ular bir-biriga ma’nodosh bo‘la oladi. MASALAN:
1. Bir kishi ariq ochadi, ming kishi suv ichadi.
2. Bir kishi ariq ochadi va ming kishi suv ichadi.
3. Bir kishi ariq ochsa, ming kishi suv ichadi.
TOPSHIRIQ-3. Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplarni bog‘langan va ergashgan qo‘shma gapga aylantiring.
1. Qor yog‘di – don yog‘di. (Maqol) 2. Sir ko‘p olam qa’rida, Mo‘jizaga kon olam. (Usmon Azim) 3. Ayrilganni ayiq yer, Bo‘linganni bo‘ri yer. (Maqol) 4. Yurgan daryo – o‘tirgan bo‘yra. (Maqol). Bilim bilan kishining martabasi oshadi, ilmsizlik kishini tubanlashtiradi. Odamning yetugi saxiy kishidir, saxiylik kishiga sharaf keltiradi. Saxovatsiz kishi mevasiz daraxtdir, mevasiz daraxtdan ortiq naf kutma. (Ahmad Yugnakiy).
Namuna: Qor yog‘di – don yog‘di. // Qor yog‘di, go‘yo don yog‘di. // Qor yog‘di-yu, don yog‘di.
KO‘CHIRMA GAPLI QO‘SHMA GAPLAR
So‘zlovchi ba’zan o‘z nutqida birovning gapini aynan keltiradi. Birovning aynan keltirilgan gapi
ko‘chirma gap, so‘zlovchining gapi esa muallif gapi deyiladi.
Muallif gapi va ko‘chirma gapdan tashkil topgan qo‘shma gapga ko‘chirma gapli qo‘shma gap deyiladi. M: «Hali ko‘nglingiz g‘unchaday yosh, ota», – dedi Sayramov. (Oybek). «Intilganga tole yor», – deydi xalqimiz.