Шодиев Т. Ш., Ишназаров А. И., Алимов Р. Х. ИҚтисодий ўсишнинг математик

ЯММ = 
ЯММ + 
Муайян мамлакат юридик 
ва жисмоний шахсларининг 
хориждан оладиган фойда 
ва даромадлари 
– 
Хорижий инвесторлар ва 
ишчиларни 
шу 
мамлакатда олган фойда 
ва даромадлари 
ЯММни ҳисоблашда айрим камчиликларга йўл қўйилиши табиий. Чунки, 
ҳисобот йилида ишлаб чиқарилган ялпи маҳсулот миқдорига шу маҳсулотни 
ишлаб чиқаришда истеъмол қилинган асосий ишлаб чиқариш воситалари 
қиймати қўшилади. Шунинг учун ҳам миллий ҳисобчилик тизимида СММ 
кўрсаткичи ҳисобланади. СММнинг ЯММдан фарқи, юқорида айтганимиздек, 
амортизация ажратмалари миқдорига тенг. 
МД - бу, миллий ишлаб чиқаришдан олинган даромад ёки ижтимоий 
ишлаб чиқаришдаги барча даромад турларининг йиғиндисидир. Демак, МД 
ресурсларни етказиб берувчиларнинг, шунингдек, бошқарув ходимларининг 

---

154 
ҳисобот йилидаги даромадлари миқдорини кўрсатади. Шуни таъкидлаб ўтиш 
лозимки, давлат ўзи оладиган бизнесга эгри солиқлар ўрнига ишлаб чиқаришга 
ҳеч нарса қўймайди, яъни давлатни иқтисодий ресурслар таъминотчиси 
сифатида баҳоламаймиз. Демак, жорий йилда яратилган ЯММ таркибидан иш 
ҳақи, рента тўловлари, фоиз ва олинган фойдаларнинг умумий миқдорини 
аниқлашда биз СММ таркибидан бизнесга эгри солиқлар миқдорини олиб 
ташлашимиз лозим. Шундай усулда олинган кўрсаткич миллий даромад (МД) 
ҳисобланади. Ресурслар таъминловчилар нуқтаи назаридан МД жорий ишлаб 
чиқаришда қатнашиш натижасида олган даромадлар миқдорини билдирса, 
компаниялар нуқтаи назаридан ишлаб чиқариш омиллари баҳосини билдиради. 
МД жорий ишлаб чиқаришга кетган иқтисодий ресурсларнинг бозор баҳосини 
англатади. (5-жадвал). 
5-жадвал 
Миллий ҳисобчилик тизимида ўлчаниладиган макроиқтисодий 
кўрсаткичларнинг ўзаро нисбатлари (рақамлар шартли)*