Шодиев Т. Ш., Ишназаров А. И., Алимов Р. Х. ИҚтисодий ўсишнинг математик

Ишлаб 
чиқаришнинг 
реал ҳажми 
1.
Банд бўлганлар сони 
2.
Ишлаган киши соатларининг ўртача 
миқдори 
Меҳнат 
сарфлари 
1.
Техник тараққиёт. 
2.
Капитал қўйилмалар ҳажми. 
3.
Таълим ва малака тайёргарлик. 
4.
Ресурсларнинг жойлаштириш 
самарадорлиги. 
5.
Бошқа омиллар. 
Меҳнат 
сарфлари 

---

101 
меҳнат ресурсларини ва ҳ.к. ўзлаштирилиши. Бу шакл экстенсив иқтисодий 
ўсиш номини олган. Бу шаклдаги иқтисодий ўсишда ЯИМни ўсиши жонли ва 
ижтимоий меҳнат ҳажмини ўсиши ҳисобига эришилади, шу билан бирга 
жамиятдаги меҳнат унумдорлиги ўзгармасдан қолади. 
Буни қуйидагича ифодалаш мумкин. Айтиб ўтилганидек, иқтисодий 
ўсишнинг ўлчови бўлиб ЯИМни маълум бир давр ичида ўсиш жадаллиги 
хизмат қилади: 
Υ = Υ
t 
- Υ
t-
1 
/ Υ
t-
1
,
 
бу ерда: 
Υ
t
- ЯИМнинг t
 
давр ичида ўзгариши; 
 Υ
t
-1
- ЯИМнинг ўтган даврдаги ҳажми. 
Бу ҳолда экстенсив ўсишни қуйидаги формула билан ифодалаш мумкин. 
Υ
t
 / 
N
t
 = СОNST
ёки 
Ý
t 
= 
Ň
t
,
бу ерда: 
N
t
- фойдаланилаётган ресурслар сони (масалан, банд бўлганлар 
сони);
Ň
t
- ресурсларнинг маълум даврда ўсиши. 
Иқтисодий ўсишнинг иккинчи шакли интенсив ўсиш деб аталиб, 
бунда ЯИМнинг ўсиши фойдаланилаётган ресурслар ҳажмини ўсишига 
қараганда тезроқ бўлади.