Қўшма корхоналарда маркетинг фаолиятини такомиллаштириш

 
5-chizma. Marketing bo’limida inegratsiya qilingan mahsulotni boshqarish 
Marketing bo’limi 
Bozorni tadqiq 
qilish 
Mahsulot 
Bahoni 
shakllantirish 
Reklama 
Marketing bo’limi 
Mahsulot-
menejment 
Bozorni tadqiq 
qilish 
O’tqazuv 
Reklama 
A Mahsulot 
B Mahsulot 

---

49 
Bunday tuzilma divizionli deb ataladi. Qoidaga ko’ra, u korxonani vazifalar 
bo’yicha emas, balki ob’ektlar bo’yicha tashkil qilishni ko’zda tutadi, buning ustiga 
ob’ektlar sifatida mahsulotlar, mijozlar, bozorlar va hakazo. harakat qilish mumkin.
Bundan tashqari marketingni tashkil qilish mijozlar, grafik alomatlar bo’yicha 
ham ko’riladi.
6-chizma. Mahsulotlar turi bo’yicha tarkiblashtirilgan marketing tizimini 
tashkil qilish 
Firmalar marketing xizmati tuzilmasining eng qulay mo’ljalini tanlashga 
harakat qilib, marketing xizmatini segmentli mo’ljallashga murojaat qiladilar, 
marketing tuzilishining segmentli mo’ljallanishi shundan iboratki, marketingning 
har bir bo’limi bo’lajak xaridorlarning belgilangan segmentlari bilan, bu segment 
qanday geografik bozorda bo’lishidan qat’iy nazar, ishlash uchun javob beradi.
Bunday mo’ljallash bajarish bo’yicha ancha murakkab bo’lib, ammo 
marketing bo’limlari va xizmatlarini samarali muvofiqlashtirishni ta’minlaydi. 
Xorijiy tajriba shuni ko’rsatadiki, bunday mo’ljallanishni tashkil qilishning 
murakkabligi hammadan avval universallashtirish talab qilinadigan alohida tovarlar 
Marketing bo’limi 
A
mahsulot 
guruhi bo’yicha 
boshqarish 
Bozorni tadqiq qilish 
Reklama 
O’tqazuv 
V
mahsulot 
guruhi bo’yicha 
boshqarish 
Bozorni tadqiq qilish 
Reklama 
O’tqazuv 
S
mahsulot 
guruhi bo’yicha 
boshqarish 
Bozorni tadqiq qilish 
Reklama 
O’tqazuv 

---

50 
bo’yicha xodimlarni ixtisoslashishi bilan bog’liq, bu esa shunday mutaxassislarni 
tanlashni murakkablashtiradi.
Marketing xizmati takomillashtirilishining mo’ljalini tanlashdan qat’iy nazar, 
u quyidagi belgilangan talablarga javob berishi kerak: 

Alohida bo’linmalarning huquqlari, majburiyatlari, huquq doiralarining tartibga 
solinishini ta’minlovchi tezkorlik, uyushqoqlik, muntazamlik, moslashuv, 
hamda ularni firmaning uzoq muddatli strategiyasiga mosligi.

Tuzilmaning nisbatan soddaligi boshqaruv, muvofiqlashtiruvchi va markaziy 
xizmatlar darajasi miqdorining o’zgarishi hisobiga boshqaruv tizimi 
uyushqoqligining o’zgarishi hisobiga boshqaruv tizimining butunlik va 
muntazamligini ta’minlaydi. 
 

Marketing xizmati ko’lamlarini samaradorlik darajasi va tovarlarni sotish 
hajmiga mos kelishi. O’zbekiston Respublikasi korxonalari uchun, ularga 
marketing tashqi bozorga chiqishda eng katta darajada zarur, eksport va import 
sotuvlarga hajmini hisobga olish muhimdir. 
 

Tuzilmani tovar aylanmasilar va xizmatlar navlari o’ziga xosligining mos 
kelishi. Firma, korxona, assotsiatsiya tarkibida tovar tamoyili ko’rilgan 
bo’lishini, kompleks bozor siyosati masalalarini hal qilish esa xo’jalik 
mustaqilligi berilgan alohida tezkor bo’linma doirasida to’plangan bo’lishi 
kerakligini bildiradi. 
 

Tashkiliy tuzilmani sotish bozorlari soni va hajmiga mos kelishi, hammadan 
avval, tashkiliy tuzilmani bozorni segmentlarga bo’lishni guruhlashuvi, 
iste’molchilarning alohida guruhlariga darajalangan yondashishni qo’llash, 
ularga eng yaxshi xizmat ko’rsatishga yo’naltirilganligini ko’zda tutadi.