Shifokor va bemor fanidan «Shifokor va bemor» oquv qo’llanma

X bob. Og’ir va o’layotgan bemorlar bilan muloqotning o’ziga
xosligi. O'limning psixologik bosqichlari.
1. Og’ir va o’layotgan bemorlar bilan muloqotning o’ziga xosligi.
 Tanatologiya (thanatos–o’lim, logos–fan) tushunchasi 1912 yili Roshel
Park tomonidan taklif etilgan. Tanatologiya fani inson organizmini o’limi
qonuniyatlarini o’rganuvchi fandir.Tibbiy ilmiy adabiyotlarda o’lim xolatini
psixologik-psixiatrik aspekti kam yoritilgan. Chet el atoqli psixolog-
psixoterapevt  olimlaridan Z.Freyd, K.Yung, S.Grof, E.Kyubler-Ross va boshqa
olimlarning  shu yo’nalishdagi ilmiy izlanishlari natijalari mavjud. Sergey
Ryazantsevning “Tanatologiya –o’lim qonuniyatlarini o’rganuvchi fan” kitobida
o’lim xolatida organizm a’zolari va to’qimalarida  roy beruvchi  o’zgarishlar
bilan birga kasalligi tuzalmas, o’lishi aniq insonlar ruxiyatidagi o’zgarishlar
to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan. O’lim klinik, biologik turlarga bo’linib,
o’lim xulosasi biologik turda xayotiy muxim a’zolar(bosh miya,yurak-qon tomir
va nafas tizimi) ish faoliyatini tiklanmaslik darajasida buzilishiga
aytiladi.Bemorlar o’zini tuzalmas kasallik bilan og’riganini bilib qolishsa ular
ruxiyatini o’garishi kuzatiladi. Kasallik  og’ir kechayotgan va o’lim xavf
solayotgan  bemorlar bilan muloqotni o’ziga xos bolishi bu bemorlarni muqarrar
o’lim xavfi natijasida ruxiyatida kechuvchi tushkunlik xolatlari bilan bog’liq.

---

109
O'limni psixologik bosqichlari olimlar tomonidan o’rganilib bu davrda bemorlar
bilan muloqot turli o’lim bosqichlarida o’ziga xos bo’lishi kerakligi aniqlangan.
           
Elizabet  Kyubler  Ross,  psixiatr  va  bolalar  shifokori,  Chikago
Universiteti psixopatologiya fakultetida faoliyat yuritadi, u butun faoliyati
davomida bugungi kun insonlarining o'lim muammosi va o'lim jarayonlarini
o'rgangan. U shogirdlari bilan bu muammo ustida ishlagan va o'z ilmiy
maktabiga asos solgan. U bu muammoga 20 yildan ortiq faoliyatini bag'ishlagan
va ko'plab monografiyalar yozgan, ular bugun tanatologiyaning klassikasi
hisoblanadi. Ko'p yillik kuzatuvlar va psixoterapevt sifatida uzoq yillar og'ir
kasallar bilan mehnat, bundan tashqari shifokorlar, hamshiralar va ruhoniylar
bilan seminar mashg'ulotlar natijasi "O'lim va o'lish jarayoni"(1969,1977)
asarlarida yoritilgan.