She'riy san'atlar

Tardi aks -(arabcha "teskari takror" «Tard»ning ma'nosi «qaytarib berish,qochirish», «uzoqlashtirish» demakdir. Aks» esa zid»,teskari«chappa» ma'nolarini bildiradi) birinchi misradagi ikkita so'zni ikkinchi misrada o'rnini almashtirib qo'llash. Bu, ko'pincha, misra oxirida qofiya bo'lib-keluvchi so'zlar bo'ladi va takrorlanganida ularning yangi- yangi qirralari ochiladi. Tardi aksda takrorlangan so'zlarning o'rni qat'iy-emas, unda takrorlanayotgan so'zlarning miqdori ikki yoki undan ortiq bo'lib, ular o'rinlarini almashtirgan holda qo'llangan bo'lishlari shartdir:
Menga dushvor erur sensiz tirilmoq,
Senga men bo'lmasam, ey jon, ne g'amdur. (Atoyi)
Yuz uza ikki nargising, vah, ne balo qaro, dedim,
Ko'ngluni joning olg'uchi ikki qaro balo, dedi. (Ogahiy)
Ko'zing ne balo qaro bo'lubdur,
Kim ko'zga qaro balo bo'lubdur.
Majmu'i davoni dard qildi,
Dardingki, manga davo bo'lubtur.
Ishq ichra oning fidosi yuz jon,
Har jonki, sango fido bo'lubtur.
Begona bo'lubtur oshnodin,
Begonag'a oshno bo'lubtur. (Navoiy)
Ishtiqoq (arabcha so'zdan-so'zni ajratish degani) o'zakdosh so'zlarni qo'llash.
Chu jonimdan aziz jonona sensen,
Kerakmas jon manga sensiz badanda.
Alliteratsiya (tavze') -bir xil tovushlarning takrorlanib kelishidan hosil bo'lgan ohangdorlik. Alliteratsiya 2 xil ko'rinishga ega.
1. Vokal alliteratsiya-misra tarkibidagi unli tovushlarning ohang jihatidan o'zaro mosligi:
O'tar dunyoni o'tarini o'yladi,
Tanqa tashlab Olatog'ni yoyladi. ‘’Alpomish’’
2. Konsonant alliteratsiya-misra tarkibidagi undosh tovushlarning ohang jihatidan o'zaro mosligi:
Qaro qoshing, qalam qoshing,
Qiyiq qayrilma qoshing, qiz.
Qilur qatlima qasd qayrab
Qilich qotil qaroshing, qiz... (E.Vohidov)
Jonlantirish - odamlarga xos bo'lgan xususiyatlarni jonsiz narsalar, tabiat hodisalari, hayvonlar va parrandalarga ko'chirish. Jonlantirishning 2 xil ko'rinishi bor: