Shaxsiy kompyuterlar

· bat — buyruqli fayl.

· bak — faylning sug‘urta nusxasi.

· bas — beysik tilidagi dastur matni.

· pas — paskal tilidagi dastur matni.

· dbf — ma’lumotlar bazasining operativ fayli.

• Kompyuter egiluvchan va qattiq magnitli disklar (vinchesterlar)dagi jamlagichlar bilan jixozlangan bo‘ladi. Biror diskka murojaat etish uchun disk yurituvchilar lotin alifbosining birinchi harflari bilan belgilangan. Masa­lan, A, V, S, . . . . harflarni disk yurituvchilarning nomi deb ataymiz. Disk nomi biror operatsion tizim buyrug‘ida yozilganda ikki nuqta bilan birgalikda yoziladi: S:, A:, va hokazo.
• Egiluvchan disketalar disk yurituvchisining birinchisi A nomga, ikkinchisi V nomga (agar mavjud bo‘lsa) ega. Birinchi qattiq disk S nomga ega. Ayrim operatsion tizimlar ma’lum Mbayt sig‘imidan oshiq bo‘lgan vinchesterlar bilan ishlay olmaganligi sababli fizik vinchester bir necha, sig‘imi 28—32 Mbaytdan oshmaydigan mantiqiy disklarga bo‘linadi. Ushbu mantiqiy disklar D, Ye, F va hokazo nomlarni olishgan. Shuning uchun, garchi kompyuterda bitta vinchester bo‘lsa-da, mantiqiy disklar soni 5—6 taga yetishi mumkin.

• Hozirgi paytda mantiqiy disklarning xotirasiga quyilgan chegara olib tashlangan va yangi kompyuterlar faqat bitta mantiqiy diskka ega. Uning sig‘imi fizik vinchesterning sig‘imi bilan ustma-ust tushadi.
• Fayl to‘g‘risida gapirganda uni biror diskda (disketada yoki vinchesterda) joylashgan deb tushunamiz. Vinchesterga yozilgan xar bir faylning albatta u joylashgan mantiqiy diskining nomi bo‘ladi. Egiluvchan disklarda esa unday emas. Biror fayl yozilgan disketa disk yurituvchiga quyilmaguncha u uchun disk nomi mavjud bo’lmaydi. Agar disketa A disk yurituvchiga qo‘yilsa, fayl ham A diskda joylashgan degan gapni aytishimiz mumkin. Lokal kompyuter tarmoqlarida va SD-ROM ulanganda ham mantiqiy disklar bilan ish ko‘rish mumkin. Vinches­terda minglab, xatto o‘n minglab fayllarni joylashtirish mumkin. Agar ular biror usul bilan tematik guruhlarga bo‘linmasa, shuncha fayllar bilan ishlash ancha mushkul bo‘ladi.

• Bir nom bilan ataluvchi fayllar guruhi kataloglar deyi­ladi. Ularni ayrim hollarda direktoriyalar (ingliz tilida «directory» — adres kitobi, ma’lumotnoma so‘zidan olingan) deb ham atashadi.
• Misol uchun, mantiqiy diskni — javon desak, unda papkalardan iborat qutilar va alohida (qutidan tashqarida) papkalar saqlanishi mumkin. Har bir qutida o‘z navbatida aloxida qutichalar va alohida papkalar joylashgan bo‘lishi mumkin. Qutilar, qutichalar va papkalarga nomlari yozilgan etiketkalar yelimlangan bo‘ladi.
• Endi tasavvur qiling, papka — bu, etiketkada yozilgan nomga ega bo‘lgan fayl bo‘lsa, alohida quti — bu, mantiqiy diskning katalogi, quticha esa ushbu katalogning katalog ostidir.
• Kataloglar, fayllarning to‘la ro‘yxati o‘zak katalogning mundarijasi deyiladi va shu katalogda birinchi darajali kataloglar va alohida fayllar qayd etiladi.

• Savol va topshiriqlar
•  
• 1. Axborotning qanday o‘lchov birliklari mavjud?
• 2. Kompyuter xotirasida axborot qanday ko‘rinishda saqlanadi?
• 3. Fayl nima? Unda nima saqlanadi?
• 4. Faylning nomidagi kengaytma nima uchun kerak?
• 5. Mantiqiy disk nima?
• 6. Katalog nima? U qanday tashkil etiladi?