Internet tarmog`ining axborot va kommunikatsiya xizmatlari; Internet yaratilishi tarixi; Internetni nimalar tashkil etadi ?

Ma’ruza №1. Internet asoslari

Reja:

1. 
   Kirish;
   
2. 
   Internet tarmog`ining axborot va kommunikatsiya xizmatlari;
   
3. 
   Internet yaratilishi tarixi;
   
4. 
   Internetni nimalar tashkil etadi ?
   
5. 
   Internet tarmog`ini ma’muriy boshqarish;
   
6. 
   Internetda adreslash: IP-adres, domenli adres
   
7. 
   Resursning universal adresini tasvirlash;
   
8. 
   Internet provayder haqida;
   
9. 
   Internet tarmog’iga ulanish usullari.
   

Тayanch so’zlar va tushunchalar: Internet, DARPA, ARPANet, MilNet, NSFNet, HTML, HTTP, brauzer dasturi, Internet Maslahat Kengashi, provayder, IP-adres, domen, domenli adres, URL-adres, .
1. Kirish

Internet (inglizcha Interconnected Network – ma’nosi o`zaro tarmoqqa ulangan tarmoqlar) – turli mamlakatlardagi millionlab foydalanuvchilar kompyuterlarini birlashtiruvchi butunjahon tarmog`idir. Internet tarmog`ining keng ommalashib, foydalanuvchilarning e’tiborini shunchalik qozonishini ilgari hech kim tasavvur ham qilmagandi. Boshqa buyuk g`oyalar kabi “tarmoqlar-tarmog`i” umuman boshqa maqsadlar uchun mo`ljallangan loyihaning mahsuli sifatida vujudga keldi.

Internet – bu tarmoqlarning tarmog`idir.

Internet tarmog`ining an’anaviy tarmoqlardan farqi, uning rasmiy egasi mavjud emasligidadir. U turli tarmoqlarning ko`ngilli ravishda tashkil etilgan assotsiatsiyasidir. Faqat Internet tarmog`idagi yangi foydalanuvchilarni ro`yxatga olish ishlarini muvofiqlashtiruvchi tashkilotlar mavjud. Тarmoqni texnik tashkil etish ishlarini Federal tarmoq Kengashi (FNC) muvofiqlashtirib boradi. Ushbu Kengash 1995 yil 24 oktabrda “Internet” tushunchasiga quyidagicha ta’rif berdi:

Internet – bu :

• 
  unikal adreslarning global fazoda mantiqiy o`zaro bog`lanishidan (tarmoqqa ulanadigan har bir kompyuter o`zining unikal, qaytarilmaydigan adresiga ega) tashkil topgan;
  
• 
  kommunikatsiyalarni qo`llab-quvvatlovchi (ma’lumotlarni ayirboshlashni);
  
• 
  yuqori darajadagi servislar (xizmatlar) ko`rsata oladigan, masalan, WWW, elektron pochta, telekonferensiyalar, tarmoq orqali so`zlashuvlar va boshqalarni amalga oshiruvchi global kompyuter tizimidir.
  

Internet bir darajali tarmoqdir. Ya’ni tarmoqdagi har bir kompyuter teng huquqqa va vakolatga egadir. Va ixtiyoriy kompyuter boshqa bir ixtiyoriy kompyuter bilan bog`lanishi mumkin. Shunday qilib tarmoqqa ulangan ixtiyoriy bir kompyuter ixtiyoriy boshqa bir kompyuterga o`z xizmatini havola etishi mumkin.

Shuni aytish joizki, Internet – nafaqat aloqa kanallari, balki uning tugunlarida kerakli ma’lumotlarni saqlovchi va turli axborot va kommunikatsiya xizmatlarini ko`rsatuvchi kompyuterlar o`rnatilgan. Ushbu butunjahon tarmoq tugunlaridagi bunday kompyuterlar server (xost – ma’nosi ho`jayin) kompyuterlar deb ataladi.

Serverlar axborot resurslarini saqlaydilar. Axborot resurslari tarkibiga ixtiyoriy ma’lumotlar bazalari, masalan, huquqiy, ilmiy-texnikaviy, tijoriy, reklama, gazeta va jurnallardagi ma’lumotlar, dasturlar, Web-sahifalar va shu kabilar.

Server kompyuter tarmoqdagi kliyent (mijoz – foydalanuvchi, abonent) deb ataluvchi boshqa kompyuterlarning kerakli axborotlarni olish bo`yicha so`rovlarini qayta ishlash xizmatlarini ko`rsatadi. Shunday qilib, Internetda ishlash axborot uzatuvchi (peredatchik), qabul qiluvchi (priyomnik) va ular o`rtasidagi aloqa kanali bo`lishini taqozo etadi. Internet tarmog`iga “kirganimizda” bizning kompyuterimiz kliyent (mijoz) sifatida tarmoqda faoliyat ko`rsatadi. U bizga kerakli bo`lgan axborot bo`yicha so`rovni tanlangan serverga jo`natadi.