Узатмалар қутисида юқори тезлик 1:1 ўзатиш нисбатига эга. Тезликни камайтиришнинг ўзатиш нисбатини 1 дан кам кўрсаткичга оширувчи ускуна тезлаштирувчи узатма тизими деб аталади. У асосан бошқарув йўлнинг ясси юзасида содир бўлаётганда қўлланилади. Тўғри бошқарувдан кўра, тез бошқарувнинг ҳам имкони бор. Одатда, 0,7~0,85 ўзатиш нисбати олинади ва хоссалари қуйидагича бўлади.
① Мотор ҳаракати тезлиги 30% гача пасайишига қарамай, механизациялаштирилган кучиш тезлиги сакланиб колади. Бошқа сўз билан айтганда, двигател айланиши частотаси машинаникидек бўлса, усиш тезлиги 30% га тезлашади.
② Ёқилғи сарфи ва ёғни эритиш
③ Мотор ишлатиш муддати ўзаяди ва бошқарув қўлайлашади.
3. Кардан узатма
Кискача маълумот
Кардан узатма деб, FR типидаги машиналарнинг узатма валига узатмалар қутиси қувватини етказиб берувчи қисмга айтилади. Узатмалар қутиси ва узатма вали орасида ўрнатиладиган кардан вали қутининг қувватини етакловчи валга етказиб беради. Ундан ташқари, кўтариш ва тушириш орасида рамага пружина ёрдамида ўрнатиладиган етакловчи вал пружинани силжитилганда ўзгаради. Демак, кардан узатмани бир хил бурчак ва масофада ўрнатиш мумкин эмас. Универсал шарнир (ошик-мошик) бурчак ўзгаришида ишлатилади, ингичка шарнир эса, ўзунлик ўзгарганда.
Муфта вилкаси
Пружина орқа томони
Вал-двигател
Гилдирак орқа томони
Катталаштирилган/кичиклаштирилган тезлаштирувчи передатчик
Узатмалар қутиси
Бириктирувчи
материал
1-13-расм. Кардан вали ва универсал шарнир.
Кардан вали
Винтли двигател винт чизиғи буйича айланганлиги туфайли, қаршилик кўрсатиш учун пўлат таркибида хром-никел ёки хром-молибдендан фойдаланилади. Асосан, юпка деворли трубадан фойдаланилади. Кардан вали вазни айланишда мувозанатни сақлаш учун мувозанатлаштирилган, сирпанувчи ва универсал бириктирув ўзунликдаги ўзгаришларга бас келиш имконияти учун мувозанатга келтирилди (1-14-расм.
1-14-расм. 2-кардан валнинг таснифи
Ўзун парракли автомобилда уртадаги подшипник билан ромнинг кундаланг тусинини етакловчи вални 2 ёки 3 га бўлиш орқали ушлаб турадиган механизм мавжуд.
Supporting rubber
Рисунок 1-15 3 разделения пропеллера вала
1-15-расм. 3-кардан вали таснифи
Подшипник маркази шовкин ва тебранишни бартараф этади. Ундан ташқари, жуда катта машиналарда валнинг шикастланиши ёки тебранишдан чиқадиган шовкинни бартараф этиш учун пишик клапан ўрнатилган.
Пишик демпфер (тебранишни ютувчи қурилма) ишкаланиш ва иссиқликни ютиш ички қувват орқали кайрилган тебранувчи қувватни иссикликка айлантириш воситасида тебранишни чеклайди. Винтни ўрнатишнинг тегишли бурчаги асосан 12~18° га тенг ва максимум 30° дан кичик бўлиши керак. Агар ошик бўлса, шовкин ва тебраниш сезилади ва қувватни бериш самарадорлиги пасаяди.
Do'stlaringiz bilan baham: |