Sharq tillari

SIFATDOSH 
Sifatdosh harakatni va holatni shaxs yoki predmetnig vaqtinchalik 
bajarilganligini va ularnining xususiyatini bildiradi.Arab tilida sifatdoshlar vaqtni 
ifodalamaydi, lekin darajalarga bo‟linadi:aniq daraja va majhul nisbat darajalarga 
bo‟linadi.Ular har xil boblarning har xil vaznlaridan yasaladi. 
Aniq daraja 1-bobning َػبك\fa‟ilun 
\vaznidan 
yasaladi.Masalan;
تربً
\katibun\-yozuvchi, majhul nisbat shakli esa ٍٞؼلٓ\maf „ulun\ vaznidan yasaladi, 
masalan; 
ةٞزٌٓ\maktubun\-yozilgan. Mazkur fe‟llardan sifatdosh hozirgi-kelasi 
zamon shaklidan olinib, old ko‟makchi harf ١\yo\ ـٓ \mu\ old ko‟makchisiga
so‟z oxiri zammali va zammali tanvin qilinadi.Bunda aniq darajada shaklida 
ikkinchi o‟zakli harf kasrali qilinadi, majhul nisbat shaklida esa fathali 
qilinadi.Sifatdoshlarning 9-bobi darajalarda o‟zgarmaydi. 
Sifatdoshlarning vazni ma bunday bo‟ladi; 
boblar 
Aniqlik 
Noaniqlik 
vaznlar 
misollar 
vaznlar 
Misollar 
1 
َػبك 
ؼربك 
ٍٞؼلٓ 
ػٞزلٓ 
2 
َؼلٓ 
ِْؼٓ 
َؼلٓ 
ِْؼٓ 
3 
َػبلٓ 
تربٌٓ 
َػبلٓ 
تربٌٓ 
4 
َؼلٓ 
ّوٌٓ 
َؼلٓ 
ّوٌٓ 
5 
َؼل٘ٓ 
ِْؼزٓ 
َؼلزٓ 
ِْؼزٓ 
6 
َػبلزٓ 
تٍب٘زٓ 
َػبلزٓ 
تٍب٘زٓ 
7 
َؼل٘ٓ 
تِو٘ٓ 
َؼل٘ٓ 
تِو٘ٓ 
8 
َؼزلٓ 
غٔزغٓ 
َؼزلٓ 
غٔزغٓ 
9 
َؼلٓ 
ؤؾٓ 
11 
َؼلزَٓ 
َجوزَٓ 
َؼلزَٓ 
َجوزَٓ 
To‟rt harfli fe‟llardan yasaladigan sifatdoshlar 
1 
َِؼلٓ 
ؿوؽلٓ 
َِؼلٓ 
طوؽلٓ 

---

137 
2 
َِؼلزٓ 
طوؽلزٓ 
َِؼلزٓ 
طوؽلزٓ 
Sifatdoshning muannas jins shakli muzakkar jins shaklidan olinib, so‟z oxiriga 
ح\t\ qo‟shilib yasaladi.Masalan; 
خجربً\katibatun\-yozuvchi ayol, 
خثٞزٌٓ\maktubatun\-yozilgan(muannas jinsda). 
Sifatdoshlar ham o‟zining fe‟llik xususiyatini yo‟qotmaydi.Sifatdoshlar gapda 
aniqlovhi kesim o‟rnida ishlatiladi. Biroq otlashgan sifatdoshlar so‟z turkumining 
har qanday turiga o‟tishi mumkin. Otlashgan sifatdoshlar arab tilida juda 
ko‟p.Masalan; 
تربً \katibun\-yozuvchi ma‟nosidan tashqari yana kotib 
ma‟nosida; ْعوزٓ \mutarjimun\-tarjima qilinadigan ma‟nosidan tashqari yana 
tarjimon ma‟nosidaغٔزغٓ\mujtame‟un\-yig‟ilgan ma‟nosidan tashqari jamiyat;
غٔزَٓ \mustame‟un\-eshituvchi, tinglovchi ma‟nolarida bo‟ladi. 
Mashq ishlash.Matnni o‟qing, ko‟chiring va o‟zbek tiliga o‟giring. 
As-soyyadu va d-dubu-Ovchi bilan ayiq.