Sharq tillari

 
 ُبػ .ٕبزَ٤ٌ٤ثىٝلاا خ٣ؤٜغُا ٗهلاا ٢ك ، ب٘ٛ بِٜٛا ٖ٤ث ِ٤ؼر ٝ بٜ٤ك دلُٝ ٢زُا كلاجُا ٞٛ ُٖٛٞا
 . ُْبؼُا ٢ك ًبُ٘ا غ٤ٔع ٚٓوزؾ٣ اي٣يػ ٢٘ٛٝ ٌٕٞ٣ ٕا ل٣ها ٢ٗا . خ٤ٙبُٔا ٖ٤َُ٘ا ٢ك بٗء بثا ٝ بٗكالعا
ى له ٢ٗا ِْؼر يٗا
. ب٘٘ٛٝ َضٓ الِث لعا ُْ ٝ حو٤ضً اكلاث ده
 
Maqollar. 

---

134 
 : ٕبؼجْ٣ لا ٕب٘صا .العٝ لعٝ ب٤ّ تِٛ ٖٓ .ٚجٛم ٖٓ و٤ف ءؤُا ةكا . يجزً قُا ٖٓ و٤ف يجِه ٢ك فوؽ
ٍبٓ تُبٛ ٝ ِْػ تُبٛ 
دبًِٔ 
ٖٛٝ-
\vatonun\-vatan 
ُبػ
-\a‟sha\-yashamoq 
كلاث
-\biladun\-mamlakat 
ءوٓ
-\mar‟un\-er kishi 
ISTAK MAYLI (38-dars
) 
Istak 
mayli 
shart 
maylidan 
olinib, 
oxiridagi 
sukun 
fathaga 
aylanytiriladi.Bunda ham shart maylidagi kabi so‟z oxiridagi hamma nunlar 
tushib goladi, faqatgina ko‟plik son 2- va 3-shaxsdagi muannas jinslarning so‟z 
oxiridagi nunlar tushib qolmaydi.Masalan; 
تزٌ٣ / yaktuba/ بجزٌ٣ /yaktuba\,
اٞجزٌ٣\yaktubuu\,
lekin
ٖجزٌ٣\yaktubna\, 
ٖجزٌر\taktubna\ 
Istak mayllari ergash gaplarda ishlatiladi va quyidagi yuklamalardan so‟ng 
keladi; 
ٕا\an\- nimaiki qilmoqlik, 
٢ً \kay\-nimaiki qilmoqlik, 
ـُ\li\-nimaiki 
qilmoqlik, 
ٍ\li\ yuklmasi oldingi ikkita yuklama bilan birikib kelishi ham mumkin-ٕلا-
\li'an\ va ٢ٌُ\likay\, chunki yuqorida aytilgan yuklamalari bilan لا \la\ inkor 
yuklamasi birikib kelishi ham mumkin. 
لا ٕا \an la\ yoki لاا \alla\,
لا٤ً\kayla\,لائُ\lialla\, لا٤ٌُ \likayla\-chunki yo'q. 
Bularning ichida eng ko'p ishlatiladigani ٕا \an\ yuklamasidir. 
تزٌ٣ ٕا ل٣و٣ ٞٛ\huva yuridu an yaktuba \-U yozishni hohlayapti 
ب٘ٛ ٌِعا ٕا ٢ُ ؼٍٔا\ismah li an ajlisa huna\-Menga o'tirmoqlikka 
ruxsat ber 

---

135 
ٕا\an\ yuklamasi odatda istak, maqsad, imkoniyat, qaror, rozilik, buyruq, 
inkor, izn so'rash, qo'rquv, xursandchilik, ajablanish fe'llaridan so'ng va 
َجه\qobla\-gacha, لؼث\ba'da\- keyin, ٕٝك\duna\-boshqa 
old 
ko'makchilaridan 
so'ng keladi.Masalan; 
ػلٌر ٕا ي٤ِػ تغ٣\yujibu a'layka an takdaha\-sen ishlashing kerak 
بؼ٣وٍ غعور ٕا يُ ٢ـج٘٣\yanbag'i laka an tarji'a sare'an\-senga tez qaytmoqlik 
lozimdur 
ٚؼٓ سلؾرا ٕا غطزٍا لا\la astate'u an atahaddasa ma'ahu\-men u bilan 
gaplasha olmayman 
Agar so‟z o‟tgan zamonga bo‟lgan dalil haqida bo‟lsa ٕا 
\an\ 
yuklamasidan so‟ng keladigan fe‟llar o‟tgan zamon shaklida bo‟ladi.Masalan; 

لاا ٍٞطٛ خغ٤زٗ ٖٓ ٕبً ٝ
دبثاوؼُِ ٕيقٓ قوٍ ٜوٍ ٕا حلْث هبطٓ
\va kana min natijati 
hutuli l-amtori bishiddati an saqoto saqfu mahzani lil‟aroboti\ - Kuchli 
yomg‟irning natijasida mashinalar omboriniing shifti qulab tushdi. 
٢ُ\Li\, ٢ً\kay\, ٕلا\lian\, ٢ٌُ \likay\- bog‟lovchi-yuklamalar endi bo‟layotgan 
harakatning maqsadini ifoda etadi.
خثبثنُا بٜث َزو٤ُ وغؽ خؼطه نفا ٝ \-va ahaza qit‟ata 
hajarin liyaqtula biha z-zubabata\ 
-va u pashshani o‟ldirish uchun toshni oldi. 
ْٜلر ٢ً غٍٔا\isma‟ kay tafhama\-Eshitgin, tushunish uchun. 
Istak mayli yana quydagi yuklamalardan so'ng keladi; 
1)
٢زف\hatta\- hattoki, chunki yuklamasi natija, maqsad, buyruq, man‟ 
qilish ma‟nolarini ifodalaydi.Masalan; 
يٓوٛ ٢ك خؽاوُا ٢ِػ َٖؾر ٢زؽ يثبثبّ ٢ك تؼرا\-it‟ab fi shababika hattaa tahsula 
a‟la r-rohati fi haromika\-Qariligingda rohatlanishing uchun yoshligingda 
ishla. 
-
ٌُْٔا غِطر ٢زؽ لهور لا \la tarqud hatta tatlu‟a shamsu\-Kun chiqquncha uxlab 
yotma; 
2)
ـك\fa\ -so‟ngra yuklamasidan so‟ng kelib ketma-ketlikni ifodalaydi, oldingi 
jumlada inkorlikni, buyruq, istak, orzu, so‟roq ma‟nolarini bildiradi.Masalan; 
ٚثوّبك ءبٓ ىل٘ػ َٛ-\hal i‟ndaka ma‟a fa‟shrobahu\-senda meni ichishim uchun 
suv bormi? 
3)
ُٖ\lan\-hech qachon yuklamasi kelasi zamonda bo‟lishi kerak bo‟lgan 
harakatni qattiq inkor qiladi.Masalan; 
-
ُٖ
محمد 
تزٌ٣
\lan 
yaktuba 
muhammadun\-Muhammad hech qachhon yozmaydi. 

---

136