119
Arab tilida oltita yuklama bor. Ular o‟zidan keyin kelgan
egani tushum kelishigi
shaklida (fathali) bo‟lishini talab qiladi.Ular quyidagilardir:
ٕا\inna\-albatta,
ٕا \anna\-nimaiki, ٕبً\kaanna\-shunga o‟xshash, َؼُ \la‟alla\-
shoyadki, balki,
ٌُٖ \lakinna\-lekin,
ُ
ذ٤ \layta\-qani edi.
Masalan;
ٜ٤ْٗ بٔ٤ٍِ ٕا\inna saliman nashitun\-albatta Salim
chaqqon
تزٌ٣ امحمد َؼُ\la‟alla muhammadan yaktubu\-balki Muhammad yozar.
ةبزً ُٚ\lahu kitabun\-uning kitobi ga o‟xshash ismiy gaplarda ham qoida
yuqoridagiga o‟xshahs bo‟ladi.Masalan; بِٖقٓ بو٣كبٕ ٢ُ ذ٤ُ \layta li sodiqan
muhlisan\-qani edi haqiqiy do‟stim bo‟lsa!
اوجع ٍٚٔا لا٤ِػ ْٛل٘ػ ٕا ُٚ لًٝا ما\iz u-akkidu lahu anna i „ndahum a‟lilan ismuhu
jubron\-Va
men uni ishontiramanki, ularda Jubron ismli kasal bor.
ٕا\inna\ yuklamasi mavjudligida kesimga tasdiqlovchi ٍ \l\ yuklamasi
qo‟shiladi:
ٔ٤ٍِ ٕا
ب
ٜ٤ُْ٘
\inna saliman lanashitun\-Salim shubhasiz chaqqon
ٕا\inna\ yuklamasi (ba‟zida ٕا \anna, ٕبً ka‟anna\) بٓ \ma\ yuklamasi bilan
birikkanda egaga ta‟sirini bir oz yo‟qotadi va ko‟pincha fe‟ldan oldin
keladi.Bunda «faqat» deb tarjima
qilinadi;
َ٤ٔع وظُ٘ٔا بٔٗا\innama l-manzoru jamilun\-albatta manzara chiroylidir
ًِٚ انٛ ٢ك اٞصلؾز٤ُ ٕٞؼٔزغ٣ بٔٗا ْٛ ٝ\va hum innama yajtame‟una liyatahaddasuu fi
haza kullihi\.Albatta, ular hammasi haqida gaplashib olish uchun yug‟ildilar
Birikma olmoshlari
bu yuklamalar bilan kelib, eganing o‟rniga o‟tadi va bosh
kelishigi shaklida (zammali) bo‟ladi.Masalan;
ٜ٤ْٗ ٕا \innahu nashitin\-u albatta, chaqqon
يِؼُ
وػبّ
\la‟allaka sha‟irun\-balki sen shoirsan
ٕا\inna\,ٕا\anna\, ٕبً\ka‟anna\,ٌُٖ\lakinna\yuklamalariga 1-shaxs
birikma
olmoshi qo‟shilganda, yuklama bilan olmosh orasiga ٕ\nun\ harfi qo‟yiladi
٢ٗا\inni\ yoki ٢٘ٗا \innani\, ٕا\inna\ yoki yoki ب٘ٗا\innana\ shakllarida
ishlatiladi.
ٕا\anna\ yuklamasi to‟ldiruvchi
yoki ega ergash gaplarda, qo‟shma
gaplarda keladi. Masalan;
120
َضٔٓ ىبفا ٕا ذؼٍٔ\same‟tu anna ahoka mumassilun\
-men
seni
akangni artist deb eshitgan edim
ا ٕا ِّٞؼُٔا ٖٓٝ
ِٚٔػ ٖػ ٍٝإَٓ ٕبَٗلا
\va minal ma‟lumi anna l-insana mas‟ulun
a‟n a‟malihi\-
Ma‟lumki, inson o‟z ishiga mas‟uldir.
ٕا\anna\ yuklamasi ba‟zi old ko‟makchilar bilan birga kelganda ularning
ma‟nosiga muvofiq keladigan ma‟nolarni ifodalaydi;
ٕلا\li anna\-chunki ٕا ٢ِػ \a‟la anna\-o‟sha vaqtdaٕا بٔث\bima anna\-shundayiki,
ٕاو٤ؿ\g‟oyru anna\, ٕا ل٤ث \bayda anna\, ٕا لاا\illa anna\-biroq.
Mashq ishlash.Matnni o‟qing, ko‟chiring va o‟bek tiliga tarjima qiling.
Do'stlaringiz bilan baham: