Sharq tillari

Ekspert
ilgari surilgan gipoteza va takliflar, qilingan xulosalar va shuningdek hamma 
munozara unumdorligini baholaydi.
 
 
 
 
Munozarani o’tkazish tartibi va vaqti
. 
1.
Boshlovchi laborotoriya mavzuni e‟lon qiladi va ma‟ruzachiga so‟z beradi.
2.
Ma‟ruza 5 minut davom etadi. 
3.
Taqrizchi so‟zga chiqadi – 2 min. 
4.
mavzu bo‟yicha opponent o‟z fikrini ilgari suradi – 1-3 min 
Jamoaviy munozara – 5-10 min 
 

---

211 

---

212 
 
Laborotoriya mashg’ulotida o’quvchilar faoliyati ko’rsatkichini baholash mezoni
(«situattsiyali o‟yin» uslubi o‟qitish)
. 
 
Reyting bo‟yicha seminar mashg‟ulotlari: 
86-100%/2 ball – a‟lo. 
63-85%/1,7 ball – yaxshi. 
40-62%/1,2 ball – qoniq. 
Ma‟ruzachilarni baholash mezoni jadvali 
Baholar
Ma‟ruzaning 
to‟liqlik
darajasi: 
yangiligi va
aktualligi
Foydalanilgan 
texnik
vositalar
Ma‟lumot
berishda
foydalanilgan 
ma‟lumot
manbai 
Vaqt 
Ja
mi
Ball hisobida 
0.8 
0,6 
0,33 
0,33 
2 
% da 
40 
30 
15 
15 
100 
Opponentlarni baholash mezoni jadvali
F
I 
SH 
B
aholar
Ma‟ruzaga 
qo‟shimcha 
Munozarada 
ishtiroki 
Ma‟ruzani 
baholashda
amaliy 
yondashuv 
(tanqidiy ko‟z 
bilan qarash 
qobilyati) 
Savollar 
Ja
mi
S
oni
S
ifa
ti
Ball 
hisobida 
0,4 
0,2 
0,6 
0,8 
2 
% da 
20 
10 
30 
40 
100 
 

---

213 
Munozara 
qatnashchilari 
Savollar 
(har biriga 0,1) 
Amalda 
(0,3) 
Qo‟shimcha 
(har biriga 0,2) 
Jami 
Taqrizchilarni baholash mezoni jadvali
 
Taqrizchi 
Ma‟lum qilingan ijobiy jihatlari 
soni
(har bir to‟g‟ri javobga
1 balldan) 
Jami ballar 
FISH 
FISH 
FISH 
FISH 
Jadval yakunida ma‟ruzachi va opponentlar yig‟gan ballar bilan to‟ldiriladi, 
umumlashtiriladi, mashg‟ulot o‟qituvchisi yoki taklif qilingan ekspertlari yordamida yakuniy 
natija e‟lon qilinadi.
Ushbu mashg‟ulot har bir o‟quvchini, mustaqil tarzda o‟quv jarayoniga tayyorlashga 
mo‟ljallangan va shu tariqa bu tarzdagi mashg‟ulotlarni o‟tkazish unumdorligiga erishiladi.
 
 
 
Topshiriq: 
Quyidagi jadvallardan foydalangan holda arab tili va o‟zbek tilidaki kelishiklarno 
solishtiring
Arab tilida uchta kelishik mavjud.

---

214 
1. Bosh kelishik (raf‟) 
2.Qaratqich kelishigi (jar) 
3. Tushum kelishigi (nasb) 
O‟zbek tilida esa oltita kelishik bor. 
Kelishiklsrning nomi 
Qo‟shimchasi 
misol 
So‟roqlari 
Bosh kelishik 
- 
uy 
kim?, nima?, qaerda? 
Qaratqich kelishiqi 
-ning 
uyning 
kimning?,nimaning?,qaerning? 
Tushum kelishigi 
-ni 
uyni 
kimni?, nimani?, qaerni? 
Jo‟nalish kelishigi 
-ga, ka, qa 
uyga 
kimga?, nimaga?, qaerga? 
O‟rin- payt kelishigi 
-da 
uyda 
kimda?, nimada?, qaerda? 
Chiqish kelishiqi 
-dan 
uydan 
Kimdan?,nimadan?, qaerdan? 

 Arab
tilida bosh, qaratqich, va tushum kelishiklaridan boshqa ya‟ni jo‟nalish, o‟rin-payt, va 
chiqish kelishiklarining qo‟shimchalarining qo‟shomchalari ko‟makchilar bilan ifodalanadi. 
Ko‟makchidan keyin kelgan ot albatta qaratqich kelishigining shaklida bo‟lishi kerak. Lekin o‟zbek 
tiliga tarjima qilganda ko‟makchi qaysi ma‟noni anglatsa, o‟sha ma‟noda tarjima qilinadi.
 

---

215 
Arab tilida otlarning ko‟pchiligi uchta kelishigda turlanadi. Biroq ba‟zi otlar faqat ikkita 
kelishikda turlanadi, chunki tushum kelishiigining ma‟noi qaratqich kelishigining ma‟nosida 
to‟g‟ri keladi. 
So‟z 
oxiri 
Muannas jins 
Muzakkar jins 
Kelishik 
Holatlar 
un 
in 
an 
خجُبٛ 
خجُبٛ 
خجُبٛ 
تُبٛ 
تُبٛ 
بجُبٛ 
Bosh kel 
Qarat 
kelishig 
Tushum 
kelishig 
Noaniqli
k 
u 
i 
a 
خجُبطُا 
خجُبطُا 
خجُبطُا 
تُبطُا 
تُبطُا 
خُبطُا 
Bosh kel 
Qarat.kel 
Tushum.k
el 
Aniqlik