«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

i
xt
i
soslashuv
,  ya’n   shlab 
ch qar shn ng asosan b r x l mahsulot ch qara d gan tashk l y shakl  vujudga 
kelad .  Ixt sos  lashgan  korxonalarda  shch larn ng  mehnat  malaka lar dan 
yaxsh roq foydalan lad , mahsulot b rl g ga q l nad gan sarf kam bo‘lad  va 
p rovard  nat jada  mehnat  unumdorl g ga  er sh lad .  Bunday  xt soslashgan 
korxona o‘z ga xomashyo, detallar, mash na q smlar  va boshqalarn  yetkaz b 
berad gan boshqa korxonalar b lan 
koopera t
i
vlashuv
 
aloqalar n  o‘rnatad . 
Kooperat
i
vlashuv  (ham     kor l
i
k)
  –  tayyor  mah sulot  tayyorlashda  
b r qancha korxona qatna shad gan  shlab ch qar sh shakl . 
Ixt soslashuv va kooperat vlashuv  jt mo y mehnat unumdorl g n  osh -
rad . Fan-texn ka kashf yotlar n   shlab ch qar shga peshma-pesh tatb q 
q l sh uchun  lm y  shlab ch qar sh b rlashmalar  tashk l q l nad . Bunda 
mash nalar va mater allarn ng yang  turlar n  yaratuvch   lm y tadq qot 
nst tutlar  b lan ularn   shlab ch qaruvch  korxonalar o‘zaro b rlashad . 
Shu b lan b rga turl  tarmoqlar o‘rtas da  shlab ch qar sh aloqalar n ng 
kuchay sh   ro‘y  berad .  Ishlab  ch qar sh  jarayon   o‘zaro  bog‘langan 
tarmoqlardan tarmoqlararo majmualar tark b topad . 
Majmua
 
–  shlab  ch  qar shn   tashk l  et shn ng  qt sod y  sama-
radorl kka qarat lgan muh m shakl . 
Majmuada qays  tarmoq muh m, yetakch  bo‘lsa, tarmoqlararo maj-
mua  shu  nomda  atalad .  Hoz rda  O‘zbek ston  m ll y  qt sod yot da  b r 
necha tarmoqlararo majmualar shakllangan. Key ng  mavzularda ularn  
b rma-b r ko‘r b ch qam z.
1.
 Ishlab ch qar shn ng y r klash sh  deb n maga ayt lad ?
2.
 Ishlab  ch qar shn ng  xt soslashuv   va  kooperat vlashuv   deganda  n man  
tushunas z? Ixt soslashgan korxonalar qanday afzall klarga ega?
3.
 Mustaq ll kdan  key ng   davrda  o‘rtacha  va  k ch k  korxonalar  qur l sh ga 
e’t bor qarat lganl g n ng bo s  n mada?
?
http://eduportal.uz

---

33
Bu majmuaga yoq lg‘  (yoq lg‘ n  qaz b ol sh va unga  shlov ber sh) va 
elek troenerget ka  sanoatlar   k rad   (21-rasm).  Elektr  energ yas n   shlab 
ch qar sh  va  undan  foydalan sh  mamlakat  qt sod yot   yuksal sh n ng 
muh m  om l   h soblanad .  Ol mlar  quyosh,  shamol,  geotermal  energ ya 
kab  b tmas-tuganmas energ ya manba lar dan keng m qyosda foydalan sh 
yo‘llar n   zlamoqda. 
21-rasm. 
 Yoqilg‘i-ener  ge tika majmuasi tarkibi.