«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

2.
 Yoqilg‘i sanoati tarkibi kelajakda qanday o‘zgaradi?
3.
  Sharg‘un  ko‘mir  koni  bilan  Angren  ko‘mir  konining  o‘ziga  xosliklari 
nimada?
http://eduportal.uz

---

40
29-rasm. 
O‘zbekistondagi asosiy elektr stansiyalar va elektr uzatkich liniyalari.
ELEKTROENERGETIKA
15-dars
 
15-dars
 
11-dars mavzusidan el
е
ktr oener g
е
tikaning yalpi san
о
at mahsul
о
tidagi 
salm
о
g‘ini aniqlang.
M ll y  qt sod yotn   jadal  r vojlant r sh  uchun  elektr  energ yas   shlab 
ch qar shn  boshqa tarmoqlarga qaraganda tezroq o‘st r sh  loz m. 
Mamlakatda  shlab ch qar layotgan elektr energ yas n ng 
90 fo
i
z
i
ga 
yaq
i
n
i
 n
i
 
i
ss
i
ql
i
k elektrostans
i
ya
 
(
IES)lar
i
 bermoqda. 
O‘zbekistonda Sirdaryo, Toshkent, Angren, Yangi Angren, Navoiy, Taхi a -
tosh, Talimarjon kabi yirik IESlar  mav jud  (29-rasm). IES ancha tez va ar zon 
qur lad . Iqt sod yot uchun elektr energ ya tannarx n ng past bo‘l sh  muh m-
d r.  Elektr  energ yan ng  tannarx ,  avvalo,  elektr  stans yalarda  shlat lad gan 
yoq lg‘ n  qaz b ol sh va tash b kelt r sh xarajatlar ga bog‘l q. Shun ng uchun 
elektr stans ya qur sh uchun joy tanlanayotganda yoq lg‘ n  tash b kel shga va 
elektr energ yas n  uzat b ber shga ketad gan xarajatlar q yoslab ko‘r lad .
http://eduportal.uz

---

41
Agar  yoq lg‘ n   tash b  kel sh  xarajat   elektr  energ yas n   uzat sh  xa-
rajat dan  ort q  bo‘lsa,  elektr  stans yan   yoq lg‘   manbay ga  yaq n  joyda 
qur sh, agar energ yan  uzat sh q mmatga tushsa, un   ste’molch ga yaq n 
joyda qur sh foydal d r (ch zmaga qarang).
Elektr energ yas n  uzat sh masofas  fan-texn ka r vojlan sh  b lan y l 
say n uzay b bormoqda. Elektr energ yas n ng s mlar orqal  uzat l sh  un ng 
afzall klar dan  b r d r.  Iqt sod yotn ng  hamma  jabhalar da  elektr  energ -
yas dan  foydalan l sh   elektr  energ yan ng  kk nch   muh m  afzall g d r. 
Mahall y  yoq lg‘ dan  keng  foydalan sh  mumk nl g   uch nch   afzall k  va 
n hoyat  elektr  energ yas n   qudratl   elektr  stans yalarda  shlab  ch qar sh 
mkon yat  to‘rt nch  afzall kd r. 
Angren va Yangi Angren IESlarini ko‘mir koni yaqinida joylashtirilganligi 
nimani anglatadi?
Elektr  energiya  juda  ko‘p  iste’mol 
qili nadigan  joylarda  elektr  stansiyalar 
boshqa joylardan keltiriladigan yoqilg‘iga 
mo‘ljallab  quriladi.  IESlarning  juda 
ulkanlari boshqa viloyatlarni ham elektr 
bilan ta’minlaydi.
Birgina  Sirdaryo  IESning  o‘zi  yiliga 
13  mlrd  kW·h  elektr   energiya  beradi. 
Istiqlol yillarida Qashqa daryo viloyatida 
Tali marjon  IESining  800  MWli  birinchi  blokining  ishga  tushirilishi 
tizimdagi ulkan loyihalardan biri sifatida e’tirof etildi (30-rasm).
Ko‘pchilik  IESlar  elektr  ener giya  bilan  bir  vaqtda  issiqlik  ener giyasi 
ham ishlab chiqaradi.
Bir  vaqtda  issiqlik  ener giyasi  ham  ishlab  chiqaradigan  elektr 
stansiya