«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

Iqtisodiy geografik o‘rni va tabiiy boyliklari.
 
Bu iqtisodiy  rayon Samarqand, Buxoro va Navoiy 
viloyatlari hududidan iborat. Maydonining kattaligi 
jihatidan  Quyi  Amudaryo  iqtisodiy    rayonidan 
keyinda turadi. 
Ayting-chi, iqtisodiy  rayonning geografik 
o‘rnini qanday baholasak bo‘ladi?
Maydonining  asosiy  qismi  tekislik  (Qizilqum 
cho‘li)dan    iborat.    U    qorako‘lchilik    uchun 
ahamiyatlidir.  Tekislik  markazida  Tomditog‘  (eng 
baland cho‘qqisi 922 m), Bo‘kantog‘, Ovminzatog‘, 
Quljuqtog‘ qad ko‘tarib turadi. Tekislikning sharqida 
Nurota,  Oqtog‘,  Qoratog‘larning  g‘arbiy  qismi 
joylashgan.  Bular  ham  iqtisodiyotda  muayyan  ahamiyat  kasb  etadi. 
Zarafshon vodiysining quyi qismlari obikor dehqonchilik uchun qulay.
Iqtisodiy    rayon  iqlimi  keskin  kontinental,  yozi  issiq  va  quruq. 
O‘simlik  o‘sadigan  davr  haroratining  yig‘indisi  shimolda  3000°C  ni, 
janubda  esa  5000°C  ni  tashkil  etadi.  Yog‘in  nihoyatda  kam,  yillik 
yog‘in  miqdori  100–300  mm  xolos.  Qor  qoplami  yupqaligi  yaylov 
chorvachiligiga qo‘l keladi. Cho‘lda yerosti suvlaridan chorvachilikda, 
kichikroq  joylarda  esa  sabzavot  yetishtirishda  foydalaniladi.  Tez-tez 
garmsel shamoli xuruj qilib, o‘simliklarni qovjiratib ketadi.
Suv muammosini hal qilish uchun Zarafshon daryosida Amu–Qorako‘l 
va Amu–Buxoro mashina kanallari, kanalda esa Quyimozor suv ombori 
ishga  tushirilgan.  Suvni  64  metr  balanddagi  bu  kanallarga  qudratli 
nasoslar ko‘tarib beradi. Suv omborga va undan kanallar orqali Buxoro 
vohasini sug‘orishga sarflanadi.
Zarafshon iqtisodiy  rayonida xilma-xil mineral boyliklar ko‘p. Jumladan, 
Gazli, Uchqir, Qorovulbozor, Sortosh tabiiy gaz konlari, Kogon yaqinida neft 
koni, Muruntov oltin koni, Ingichka va Zarmitanda nodir metallar konlari, 
oltingugurt konlari, qurilish materiallari va mineral bo‘yoq konlari mavjud. 
Bu boyliklar iqtisodiy  rayonda energetika, rangli metallurgiya, kimyo hamda 
qurilish materiallari sanoatlarini rivojlantirish uchun baza hisoblanadi.