|
MODUL / FAN SILLABUSI
Aniq-Tabiiy va Jismoniy Madaniyat fakulteti “Tabiiy fanlar” kafedrasi
60110800 – Kimyo taʼlim yo‘nalishi
|
|
“TASDIQLAYMAN”
Oʻquv ishlari bo’yicha prorektor
___________________
________________
“__”_______2022 yil
|
Fan nomi:
|
Organik kimyo
|
Fan turi:
|
Majburiy
|
Fan kodi:
|
OKIMM10012
|
Yil:
|
2022-2023
|
Semestr:
|
III, IV
|
Taʼlim shakli:
|
Kechki
|
Mashg‘ulotlar shakli va semestrga ajratilgan soatlar:
|
360
|
Maʼruza
|
27/33
|
Amaliy mashg‘ulotlar
|
-
|
Laboratoriya mashg‘ulotlari
|
III-semestr 25, IV-semestr 35
|
Seminar
|
III-semestr 10, IV-semestr 15
|
Mustaqil taʼlim
|
III-semestr 88, IV-semestr 126
|
Kredit miqdori:
|
5/7
|
Baholash shakli:
|
III-semestr – Imtihon/yozma
IV-semestr – Imtihon/yozma
|
Fan tili:
|
Oʻzbek
|
Samarqand 2022
Fanning maqsadi (FM)
|
|
FM1
|
Organik kimyo, ma’lum qonuniyatlar asosida organik birikmalarni tuzilishi va xossalari o’rtasidagi bog’liklikni, tirik organizmlarda hosil bo’lgan birikmalar bilan bir qatorada sintez asosida olingan organik birikmalarni xossalarini o’rganish, ularni inson hayoti va hayotiy faoliyatini ta’minlash uchun sanoatda, qishloq xo’jaligida, tibbiyotda va boshqa sohalarda keng masshtabda qo’llanilishini o’rgatishdan iborat.
Organik kimyo fanning vazifasi organik birikmalarning sinflari orasidagi genetik bog’lanishni, sinflarini, gomologik qatorlarini, izomeriyasini, nomlanishini, fizik xossalarini, kimyoviy xossalarining ularning tarkibi, tuzilishi va funksional guruhlarning tabiatiga, molekulada joylashish tartibiga bog’liqligini o’rgatish bilan bir qatorda fundamental bilim va tadqiqotlar orqali yechimini kutayotgan muammoli soxalarga yo’naltirishdan iborat.
|
|
FM2
|
Fan bo’yicha talabaning malakasiga qo’yiladigan talablar
Organik kimyo, kimyo fanlari orasida asosiy va jadal rivolanib borayotgan bo’lim bo’lib, uning rivoji materialshunoslik, metalorganik kimyo, biokimyo, tibbiyot kimyosi, polimerlar kimyosini rovojiga bevosita sabab bo’ladi. Shuningdek, organik kimyo kimyo fanining boshqa bo’limlari hamda biologiya, fizika va matematika fanlari bilan ham bog’langan, Organik kimyo laboratoriyasida qo’llanmalardan foydalanib tajriba o’tkazish va foydalanish ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.
|
|
Fanni oʻzlashtirish uchun zarur boshlangʻich bilimlar
|
|
1.
|
- kimyoning asosiy qonunlarini;
|
|
2.
|
- elementlar davriy qonuni va davriy sistemasini;
|
|
3.
|
-atom va molekulalarning tuzilishi, kimyoviy bog’lanishlarni;
|
|
4.
|
- kimyoviy termodinamika asoslarini;
|
|
5.
|
- kimyoviy reaksiyalar sodir bo’lishning asosiy qonuniyatlarini;
|
|
6.
|
- kimyoviy tenglamalarni tuzishni;
bilishi va foydalana olishi lozim
|
|
Taʼlim natijalari (TN)
|
|
Bilimlar jixatidan:
|
TN1
|
-Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi asosida organik birikmalarning xossalarini va reaksion qobiliyatini;
|
TN2
|
- Organik birikmalarni zamonaviy nomenklatura asosida nomlashni;
|
TN3
|
- Organik kimyoning nazariy asoslarini;
|
TN4
|
- Organik moddalarni laboratoriya va sanoatda olishning zamonaviy usullarini;
|
TN5
|
- Fizik va kimyoviy xossalarini tuzilishiga bog’liqligini;
|
TN6
|
Organik birikmalar sinflarining genetik bog’lanishini;
|
TN7
|
- Organik moddalarni tibbiyotda, qishloq xo’jaligida va boshqa sohalarda qo’llay olish;
|
TN8
|
- Organik kimyo mavzularga oid masalalarni ishlash;
|
TN9
|
- Organik kimyo laboratoriyasida qo’llanmalardan foydalanib tajriba o’tkazish ko’nikmasiga ega bo’ladi.
|
№
|
Ma’ruza mavzulari
|
Soat
|
2-kurs, III semestr
|
M1
|
1-Modul. “Organik kimyo” fanining predmeti, tadqiqot doirasi, maqsadi va vazifalari
|
2
|
M2
|
O‘zbekistonda organik kimyoning rivojlanishida o‘zbek olimlarining qo‘shgan hissalari. Organik birikmalarning xalq xo‘jaligida va sanoatda qo‘llanilishi.
|
2
|
M3
|
Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi. Kislota-asos xossalari
|
2
|
M4
|
2-Modul. Kimyoviy bog’lanish va uning turlari. Organik birikmalarda uglerod atomining gibridlanishi
|
2
|
M5
|
Organik birikmalarning sinflanishi, nomlanishi va izomeriya turlari
|
2
|
M6
|
3-Modul. Alkanlar. Alkanlarning gomologik qatori, nomlanishi va izomeriyasi. Alkanlar steriokimyosi
|
2
|
M7
|
Alkanlarning olinish usullari va kimyoviy xossalari
|
2
|
M8
|
To’yinmagan uglevodorodlarning izomeriyasi (geometrik, E va Z-nomenklaturasi) va olinish usullari
|
2
|
M9
|
To’yinmagan uglevodorodlarning fizikaviy va kimyoviy xossalari. Ishlatlishi
|
2
|
M10
|
4-Modul. Alkadiyenlar. Izomeriyasi, olinish usullari va kimyoviy xossalari. Dils-Alder reaksiyasi. Peresiklik reaksiyalar.
|
3
|
M11
|
Alkinlar. Nomlanishi va izomeriyasi. Fizik xossalari. Olinish usullari.
|
2
|
M12
|
5-Modul. Alkinlarning Kimyoviy o‘zgarishlari va Sifat reaksiyalari
|
2
|
M13
|
Sikloalkanlar. Tuzilishi, izomeriyasi, nomenklaturasi. Fizik xossalari. Man’balari, olinish usullari. Kimyoviy o‘zgarishlari
|
2
|
Jami
|
27
|
2-kurs, IV semester
|
M14
|
6-Modul. Aromatik uglevodorodlar. Xyukkel qoidasi. Nobenzoid aromatik sistemalar. Aromatik uglivadorodlarning olinishi
|
2
|
M15
|
Kimyoviy xossalari (radikal, elektrofil va nukleofil reaksiyalar)
|
2
|
M16
|
Tutash va tutash bo’lmagan ko’p halqali aromatik uglivadorodlar. Bir va ko’p yadroli aromatik uglivadorodlarning yunaltrish qoidasi
|
2
|
M17
|
7-Modul. Alifatik qator uglevodorodlarining galogenli hosilalari. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari.
|
2
|
M18
|
To‘yinmagan galogenbirikmalar va Aromatik galogenbirikmalar. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari.
|
2
|
M19
|
8-Modul. Uglevodorodlarning gidroksilli hosilalari. To‘yingan bir va ko‘p atomli spirtlar. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari. Oddiy efirlar.
|
2
|
M20
|
Fazoviy kimyoning elementlari va organik birikmalarning optik izomeriyasi
|
2
|
M21
|
9-Modul. Uglevodorodlarning gidroksilli hosilalari. To‘yinmagan, aromatik bir va ko‘p atomli spirtlar. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari.
|
2
|
M22
|
Fenollar. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari.
|
2
|
M23
|
10-Modul. Karbonilli birikmalar. Aldegid va ketonlar Tuzilishi. Nomenklaturasi. Fizik xossalari. Sintez usullari.
|
2
|
M24
|
Karbonil birikmalar. Aldegid va ketonlarning kimyoviy xossalari.
|
2
|
M25
|
, -To‘yinmagan aldegid va ketonlar. Tuzilishi. Nomenklaturasi va kimyoviy xossalari.
|
2
|
M26
|
11-Modul. Karbon kislotalar va ularning hosillari. Tuzilishi, nomlanishi. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari.
|
2
|
M27
|
Dikarbon kislotalar. Tuzilishi, nomlanishi. Kimyoviy xossalari.
|
2
|
M28
|
12-Modul. To‘yinmagan mono karbon kislotalar. Tuzilishi, turlari. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari.
|
2
|
M29
|
To‘yinmagan dikarbon kislotalar. Tuzilishi, turlari. Olinishi va fizik-kimyoviy xossalari.
|
2
|
M30
|
Aromatik karbon kislotalar
|
1
|
|
Jami
|
33
|
Hammasi
|
60
|
№
|
Mashg‘ulotlar shakli: Laboratoriya mashg’ulotlari (L)
|
Soat
|
III-semestr
|
L1
|
Organik kimyo laboratoriyasida xavfsizlik qoidalari. Laboratoriya daftarini rasmiylashtirish.
|
2
|
L2
|
Organik kimyo laboratoriyasida foydalaniladigan laboratoriya idishlari va ular bilan ishlash qoidalari.
|
2
|
L3
|
Sublimatsiya va qayta kristallash: naftalin, benzoy kislota va salitsil kislota, antranil kislotalarni tozalash. Qayta kristallash uchun erituvchilarni tanlash
|
2
|
L4
|
Qattiq sintez mahsulotlarini quritish. Qurituvchilar. Suyuqlanish haroratini aniqlash.
|
2
|
L5
|
Ekstraksiya. Ekstraksiya orqali suyuqliklarni va qattiq moddalarni ajratish. Qaynash haroratini aniqlash.
|
2
|
L6
|
Organik sintez mahsulotlarini sedimentasiya va dekantasiya usulida ajratish. Filtrlash.
|
2
|
L7
|
Haydash. Deflegmator yordamida suyuqliklarni haydash. Suv bug’i bilan va vakuumda haydash.
|
2
|
L8
|
Organik sintez uchun erituvchilarni tayyorlash. Erituvchilarni absolyutlashtirish. Organik birikmalarning eruvchanligi. Qutbsiz va qutbli erituvchilar.
|
2
|
L9
|
Xromatografiya. Reaksiya borishini va mahsulotlar tozaligini xromatografiya usulida nazorat qilish. Yupqa qatlam xromatografiyasi. Qog’oz xromatografiyasi yordamida o,p-nitroanilinlar, o,m-nitroanilinlar, izomer nitrofenollar, aminokislatalar aralashmalarini ajratish uchun tajribalar. Ikki komponentli aralashmani xromatografik kolonkada ajratish.
|
3
|
L10
|
Metan. Metanning olinishi va kimyoviy xossalarini o’rganish. Kerosin va benzinni alangalanishiga qarab aniqlash. Erkin radikal almashinish reaksiyalari
|
2
|
L11
|
Etilenning olinishi va kimyoviy xossalari. Elektrofil va radikal birikish reaksiyalari
|
2
|
L12
|
Atsetilenning olinishi va kimyoviy xossalari.
|
2
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |