«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

Zarar yetkazish
– bu g‘ayriqonuniy harakat (hara -
katsizlik) tufayli fuqarolarning shaxsiga yoki mol-
mulkiga zarar yetkazish deb taniladi.
Har bir zarar yetkazish uchun qo‘llaniladigan jazo
choralari O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik Ko -
dek  sida alohida-alohida belgilangan. Masalan, zaruriy
mudofaa holatida yetkazilgan zarar, agar bunday mu 
-
dofaa chegarasidan chiqilmagan bo‘lsa, to‘lanmaydi.
Agar g‘ayriqonuniy tajovuzdan himoyalanish payti-
da himoyalanuvchi uchinchi shaxsga zarar yetkazgan
bo‘lsa, bu zarar tajovuz qilgan shaxs tomonidan to‘la -
nishi lo zim.
Shaxsga uning jinoiy harakatlarining payini qirqish
yoxud uni ushlash va tegishli organlarga olib borish
sababli yetkazilgan zarar to‘lanmaydi.
Oxirgi zarurat holatida yetkazilgan zarar, ya’ni
zarar yetkazgan shaxsning o‘ziga yoki boshqa shaxs-
larga tahdid solgan xavfni bartaraf etish uchun oxirgi
zarurat holatida yetkazilgan zarar, agar bu xavf mazkur
holatlarda boshqa vositalar bilan bartaraf eti 
lishi
mumkin bo‘lmasa, zarar yetkazgan shaxs tomonidan
to‘lanishi lozim (Fuqarolik Kodeksi, 988-modda).
Yuridik shaxs yoxud fuqaro o‘z xodimi (xizmat,
lavozim) majburiyatlarini bajarib turgan vaqtda
yetkazilgan zararni qoplaydi.
Davlat organlarining, fuqarolar o‘zini o‘zi bosh 
-
qarish organlarining yoki bu organlar mansabdor
shaxs lari  ning qonunga xilof harakatlari (harakatsizligi)
natijasida, shu jumladan, davlat organlari yoki
fuqarolar ning o‘zini o‘zi boshqarish organlari tomoni -
dan qonun hujjat 
lariga mos kelmaydigan hujjatlar

---

63
chiqarilishi natijasida fuqaroga yoki 
 yuridik shaxsga
yetkazilgan zarar, ular mansabdor shaxslar ning aybidan
qat’i nazar, sudning qarori asosida qop lanishi lozim.
O‘n to‘rt yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmagan (ki 
-
chik yoshdagi bola) tomonidan yetkazilgan zarar
uchun uning ota-onasi (farzandlikka oluvchilari) yoki
vasiylari, agar zarar ularning aybi bilan yetkazilmagan-
ligini isbotlay olmasalar, javobgar bo‘ladilar.
O‘n to‘rt yoshdan o‘n sakkiz yoshgacha bo‘lgan
voya ga yetmaganlar yetkazilgan zarar uchun umumiy
asoslarda mustaqil javobgar bo‘ladilar.
Sud ota-onalik huquqlaridan mahrum etilgan ota-
onaga ularning voyaga yetmagan bolalari tomonidan
ota-onasi o‘z huquqlaridan mahrum qilinganidan
keyin uch yil ichida sodir etilgan zarar uchun, agar
bolaning zarar yetkazilishiga sabab bo‘lgan xulq-atvori
ular bolani tarbiyalash bo‘yicha o‘z majburiyatlarini
lozim darajada bajarmaganliklarining oqibati bo‘lsa,
javobgarlikni yuklashi mumkin.
Muomalaga layoqatsiz yoki muomala layoqati
cheklangan deb topilgan fuqaro tomonidan yetkazilgan
zararni uning vasiysi yoki uning ustidan nazoratni amal-
ga oshi rishi shart bo‘lgan tashkilot, agar zarar ularning
aybi bilan yetkazilmaganligini isbotlay olmasa, to‘laydi.