«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

DEHQONCHILIK  VA  CHORVACHILIK

А ф а  yotsa,  om bor  sol.

Arpaga  —  o ‘rim,

Bug‘doyga  —  ko‘rim.

Bedov  boylovda  semirar,

Q o^-qo^zi  —  yaylovda.

Bir  yil  tariq  eksang,  bir  yil  shudgor  qil.

Bir  yil  tut  ekkan  kishi 

Qirq  yil  gavhar  terar.

Bog‘bon  bog" ini  tuzar,

Dehqon  dalasin  suzar.

Bog‘bon  bo‘lsang,  sarxar  qil,

Dehqon  bo‘lsang,  shudgor  qil.

Bog'ni  qishda  ko‘l  qil,

Yozda  choll  qil.

Bug'doy  olaman  desang,  qovun  polga  ek, 

Paxta  olaman  desang  — jo ‘xori  polga.

Bug‘doy  eksang,  kuzda  ek,

Yaxshi  havdab,  bo‘zga  ek.

---

Bo‘lsa  agar  oqliging,

Bilinmaydi  yo'qliging.

Dehqon  bo‘lsang,  roshida  bo‘l,

C ho‘pon  bolsang  —  qoshida.

Dehqon  bo‘lsang,  shudgor  qil,

Mulla  bo‘lsang,  takror  qil.

Dehqon  bo£lsang,  qoshida  bo‘l,

Sipoh  bo‘1 sang  —  boshida.

Dehqon  dehqondan  qolsa,  bir  yilda  yetar, 

C ho‘pon  cho‘pondan  qolsa,  qirq  yilda  yetar.

Dehqon  —  yer  sultoni,

C ho‘pon  —  yaylov  sultoni.

Dehqon  yoqqanda  tinar,

C hospon  —  o ‘lganda.

Dehqon  ishlab  don  sochar 

Elga  rizq  yo‘lin  ochar.

Dehqon  odam  don  sochar,

El-yurtiga  non  sochar.

Dehqon  ekkanini  yeydi,

C ho‘pon  —  boqqanini.

Dehqon  qorda  tinar,

Cho‘pon  —  go\rda.

Dehqonning  rizqi  yer  bilan  kuchiga  bog'liq.

Dehqonning  uyi  kuysa-kuysin,

Ho'kizi  o clmasin.

Dehqonning  o ‘zi  kasal  bo‘lsa  ham,

H o‘kizi  kasal  bo‘lmasin.

Dehqonning  xazinasi  —  yer,

Kaliti  —  ter.

Dehqonchilik  —  chilik-chilik,

Bo‘lmasa  —  quruqchilik.

---

Yer  boyligi  —  el  boyligi.

Yer  deganing  oltin  qoziq,

G ‘ajib  yesang,  tugamas.

Yer  —  dehqon  xazinasi.

Yer  —  don,  dehqon  —  xazinabon.

Yer  ichida  oltin  bor,

Qaziy  bersang,  topasan.

Bog‘  ichida  kumush  bor, 

Kavlaybersang.  topasan.

Yer  ola  - -   yurt  ola.

Yer  olgan  —  er,

Yer  sotgan  --   qora  yer.

Yer  ochganning  baxti  ochilar.

Yer  siylaganni  el  siylar.

Yer-suv  —  bitmas  kon.

Yer  tekis  —  hosil  tekis.

Yer  to ‘ydirar,

0 ‘t  kuydirar.

Yer  to^m aguncha,  el  to “ymas.

Yer  —  xazina,  suv  —  gavhar.

Yer  --   xamir,  o 'g ‘it  —  xamirturush. 

Yer  charchasa,  hosil  bermas.

Yer  el  bilan  obod,

Yel  yer  bilan  obod.

Yer  qudrati  —  dehqon  quwati.

Yerga  bersang  —  yer,

Bermasang,  qora  yer.

Yerga  mehr  —  elga  mehr.

---

Yerga  oshatsang,  osh  bitar, 

Oshatmasang  —  tosh.

Yerga  rosh  yarashar,

Qizga  —  qosh.

Yerga  sochsang,  yer  beradi,

Yelga  sochsang  —  el.

Yerga  tushgan  gul  b o iar,

0 4 g a  tushgan  —  kul.

Yerga  qarasang,  bog‘  bo‘lar,

Ko‘ngil  ochilib,  chog‘  bo‘lar.

Yeri  boyning  —  eli  boy,

Eli  boyning  —  yeri.

Yeri  semizning  —  eii  semiz.

Yerini  aldagan  och  qolar.

Yerni  boqsang,  boqadi.

Boqmay  qo‘ysang,  qoqadi.

Yerni  boqsang,  elni  boqar.

Yerni  buzadigan  ham  suv,

Tuzadigan  ham  suv.

Yerni  to ‘ydirsang,  to ‘ydirar,

Chiroyini  ochsang,  kiydirar.

Yomon  dehqon  —  yer  q o'n r,

Yomon  xotin  —  er.

Yomon  cho'pon  tikonga  berar,

Yaxshi  cho'pon  —  do'konga.

Javdar joyiga  tushsa,  bug'doy  bo'lar, 

Bug‘doy joyiga  tushmasa,  javdar  b o iar.

Jo'xori  changda  bitar,

Tariq  —  balchiqda.

---

Jo‘xori  eksang,  tagiga  ko‘za  botsin.

Zar  bo'lmasa,  zargar  —  xarob,

Yer  bo'lmasa,  dehqon  —  xarob.

Kariz  suvi  —  jon  suvi.

Katta  xirmon  qizil  bo‘lsa,  chori  chiqmas.

Kosib  tikkanini  maqtar,

Dehqon  ekkanini  maqtar.

Kosibning  qo'lidan  dehqonning  oyog‘i  halol

Kurkurak  ko'rmay,  tok  ochma.

Ovchining  zo‘ri  sher  otar,

Dehqonning  zo'ri  yer  ochar.

Omoch  seni  to ‘ydirgay,

Omboringni  to ‘ldirgay.

Omoch  chiqdi  —  ko‘moch  keldi.

Omochning  o ‘n  borgani  —

Molaning  bir  borgani,

Paxtaga  soya  ham  kerak emas,

Hamsoya  ham.

Paxtadan  echki  o ‘tsin,

Jo ‘xoridan  —  tuya.

Pilla  —  tilla.

Pishgan  qovun  palakda  yotmas.

Rosa  ekkan  soz  olur,

Ola  ekkan  oz  olur.

Sada soya berar,

Tol  —  xoda.

Sada  eksang,  soyasi  bor,

Makka  eksang  —  poyasi.

---

Sakkiz  sigir  asraguncha,

Bir  govmish  asra.

Sara  urug1  —  hosili  boklug‘.

Semiz  qo‘y  o ‘zini  kanorada  ko'rar.

Semiz  qo‘yning  urnri  kalta.

Sen  yemi  yer  qilsang,

Yer  seni  sher  qilar.

Sigir  olsang,  sogib  ol,

Sutin-moyin  tatib  ol,

Sigiri  bor  och  qolmas.

Sigirli  uyda  sil  bo‘lmas.

Sigiming  yeliniga  qarama,  yemiga  qara. 

Sinamagan  sigirni  sog‘ish  qiyin.

Suv  —  zar,  suvchi  —  zargar.

Suv  keldi  —  nur  keidi.

Suv  qatrasi  —  dur  qatrasi.

Suv  —  glo ‘zaning  joni,

0 ‘g‘it  —  uning  darmoni,

Suvdan  —  qatra,  oftobdan  —  zarra.

Suvning  ko‘rinishi  muloyim,

Bag'ri  —  tosh.

Suvning  ozi  ham  bir  balo,

Ko‘pi  ham  bir  balo.

Suvsiz  yer  —  jonsiz  jasad.

Sut  bermagan  sigir  etga  so'yilar.

Tani  —  tuproqdan,  hosili  —  ketmondan. 

Tarvuz  —  davo,  qovun  —  sabo. 

Terakning  soyasi  tagiga  tushmas.

---

Tokni  qirqmasang,  Qashqarga  yetar.

Tol  eksang,  tagini  ho‘l  qil,

Uzum  eksang,  tagini  cho‘l  qil.

Tomiri  ochiq  daraxtga  hamma  shamol  xavfli.

Toshsiz  tog‘  boMmas,

Ko‘chatsiz  bog‘  bo‘lmas.

Tuya  tilini  karvon  bilar.

Tuyali  boy  —  dunyoli  boy.

Tuyali  yerda  tut  bo'lmas.

To‘qsonga  borsang  ham,  tok  ek,

Yuzga  yetguncha,  uzumini  yeysan.

Uypang joyda  o 't  bitar,

Unga  yetguncha,  mol  ketar.

Uyqu  kasal  chaqirar.

Urugk  sepmay,  ekin  o ‘rmas.

Urug‘  eksang,  namga  ek,

Namga  ekmasang.  tomga  ek.

Uch  oylik  ko‘kcha  —  bovlik.

Uyutqisiz  qatiq  uyumas,

Achitqisiz  —  qimiz.

Xotin  chiroyi  —  erdan,

Hosil  chiroyi  —  yerdan.

Chum chuqdan  qo‘rqqan  tariq  ekmas. 

C ho‘ponga  —  suhbat  harom.

C ho‘ponning  tayog‘i  —  otlining  oyog‘i.

Shaftolidan  bog‘  qilma,

Echkidan  mol  qilma.

Shishak  sokydim  —  pishak  so‘ydim.

---

Sho‘rali  yerda  ekin  bitmas.

Ega  qo‘li  em  bo‘lar,

Siypalasa,  yem  b o iar.

Ekin  ekkan  tekin  yer.

Ekin  ekmoq  oson,

Suv  keltirmoq  qiyin.

Ekkan  o ‘rar,  qilgan  topar.

Eksang  terak,  elga  kerak.

El  hayoti  yer  bilan,

Yer  hayoti  suv  bilan.

Elda  yurgan  el  tanir,

C ho‘lda  yurgan  yer  tanir.

Erta  ekkan  butun  olar,

Kechga  qolgan  —  o ‘tin.

Erta  ekkan  xirmon  qilur,

Kech  ekkan  arm on  qilur.

Echki  boqqan  chorvador  bo‘lmas, 

Shaftoli  ekkan  —  bog‘bon.

Echkisi  ko‘pning  so'zi  ko‘p.

Eshak  munchoq  toj  boim as,

It  uzurni  tok  boMmas.

Yung  olaman  desang,  jaydari.

Boy  ЬоЧатап  desang,  hisori.

Yantoqdan  yog4  chiqmas, 

Jangaldan  —  bog\

Yaxshi  go‘sht  —  yaxshi  sho‘rva, 

Yaxshi  sut  —  yaxshi  qaymoq.

O 'rm onga  sher  yarashar,

Dehqonga  yer  yarashar.

Qavsda  ekkuncha,  qovurmoch  qil.

---

Q alpogingni  qaytoqi  qilguncha, 

Q o‘ylaringni  bo'rdoqi  qil.

Qarovsiz  bog'  bo'lmas,

Qorsiz  —  tog'.

Qirq  kun  yoqqan  yog'indan,

Yelib  o'tgan  suv  yaxshi.

Qovun  ekkan  qovoq  olmas.

Qor  yerning  —  ko'rpasi,

Yomg'ir  —  yerning  sho'rvasi.

Quruq  yog'och  yonar,  so'nar,

Ho'l  yog'ochdan  hosil  unar.

Q o‘zining  sarasi  uzoqdan  bilinar.

Q o'zichoqdan  qo‘y  b o iar, 

Qulunchadan  —  toy.

Qo'y  kerak  bo'lsa,  sunbulada  qirq, 

Jun  kerak  bo'lsa  —  mezonda.

Q o‘y  semizi  —  qo'ychidan.

Qo'y  semirsa,  qovurg'asi  kichrayar.

Qo'y  tug'ar,  qo'zi  bo'lar,

Yil  o'tm ay  o'zi  b o iar.

Qo'y  qassob  q oiid a  halol.

Qo'yni  boqsang,  qo'zilar,

Molni  boqsang.  buzoqlar.

Qo'yni  o't  ichidan  o'tkazm a,

O 'tni  qo‘y  ichidan  o ‘tkaz.

Qo'yni  qoky,

Echkini  so‘y.

Qo'sh  haydagan  xo‘p  bilar,

O'z  ishini  ko'p  bilar.

---

Hosiling  kam  bo‘lsa,  havodan  kokrma.

Hosilning  otasi  —  suv,

О nasi  —  yer.

SEVINCH  VA  G ‘AM

Azaga  borgan  xotin 

0 ‘z  dardini  aytib  yig‘lar.

Bir  yig‘ining  bir  kulgusi  bor.

Boshimni  bosh  desam, 

Oyog'imda nima g‘am.

G ado  non  topsa,  to ‘rva  topmas.

Dard  tomirni  yer,

Hasrat  —  umrni.

Dard  ustiga  chipqon.

Devomi  nam  yiqitar,

Odamni  —  g‘am.

Yomg'irdan  o ‘t-o ‘lan  o bsar, 

Q o‘shiqdan  —  ko‘ngil.

Jahl  bilan  qartayasan,

Kulgi  bilan  yasharasan.

Jon  bor joyda  qazo  bor.

Joni  borning  g‘ami  bor.

Zang  temirni  kemirar,

G ‘am  —  odamni.

Issiq  cho‘pni  quritar,

Qayg‘u  emi  qaritar.

Ming  qayg4u  bir  ish  bitirmas.

---

Moli  ko‘pning  —  g‘ami  ko‘p.

Mushukning  o4imi  —  sichqonga  to ‘y.

Odam  odam  bilan.

Odam  ado  g'am   bilan.

Odam  odam  bilan,

Pista  bodom bilan.

O ta-onaning  dog'i  —  oz-m oz,

Farzand  dog‘i  tinch  qo‘ymas.

Og'rimagan  quloqqa  —  oltin  sirg‘a. 

Og'riqsiz  bosh  bosh  emas.

Oh  tortmasang,  soch  oqarmas.

Sayohat  tanga  rohat,

Tan  emas,  jonga  rohat.

Suygan  ham  qo‘shiqchi,

Kuygan  ham  qo‘shiqchi.

Tug‘ilish  to ‘lg‘oqsiz  bo'lmas.

Yuragi  to ’lganning  —  yigisi  ko'p.

O'ylasang,  qayg‘u  ko‘p,

0 ‘ylamasang,  qaygku  yo‘q.

0 ‘ynab-kulgin  yigitdek,

Siqilmagin  chigitdek.

0 ‘limdan  achchiq  narsa  yo‘q, 

Shodlikdan  ortiq  boylik  yo‘q.

0 ‘tda  yongan  kuyar,

G ‘amda  yongan  оЧаг.

Qayg"u  bitar,  shoalik  o ‘tar.

Qaygbu  keltirar  shodlikdan

Yomg‘ir  keltirar  momaqaldiroq  yaxshi.

Qayglu  —  um r  egovi.

---

Qayg'u  qaritar,  g'am   o'ldirar. 

Qayg'uli  boshga  qor  yog'ar.

Qayg‘uni  ko‘z  yoshi  yuvolmas. 

Qayg‘usiz  qora  suvga  semirar. 

Qari-yosh  qayg'usiz  bo'lmas. 

Q o‘rqqandan  quvongan  yomon. 

G ‘am  yema,  beg‘am  ham  bo‘lma. 

G ‘am  yuki  tog'dan  oglir.

G ‘amsiz  oshim  —  da’vosiz  boshim. 

G ‘ash  ko‘ngiiga  kcng  uy  ham  tor.

Hamdardi  bor  dard  —  yarim  dard.

Har  kechaning  kunduzi,

Har  kunduzning  kechasi  bor.

Har  kim  o ‘z  gokriga  yig‘lar.