Sharof rashidov nomidagi samaqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amaliyoti kafedrasi

Shunday qilib, inson o'zini haqiqiy, to'laqonli hayotdan mahrum qiladi, haqiqiy qadriyatlarni xayoliy qadriyatlar bilan almashtiradi, bunda biror narsaga ega bo'lish qiymati asosiy bo'lib chiqadi (Frommning yana bir mashhur asari "Bo'lish yoki" deb ataladi. bolmoq?"). Frommning kontseptsiyasi gumanistik psixoanaliz deb ataladi. Shaxsiy psixologiya- Alfred Adler tomonidan yaratilgan (Adler A.), I. p. Odamni, uning noyob hayot yo'lining o'ziga xosligini tushunishda oldinga katta qadam bo'ldi. Gumanistik psixologiya, ekzistensializm, geshtalt terapiyasi va boshqa ko'plab printsiplarni oldindan bilgan I. P. edi. I. p. Bunday tushunchalarni o'z ichiga oladi: hayotiy maqsadlar, turmush tarzi, qabul qilish sxemasi, jamoat tuyg'usi (Gemeinschaftsgefuhl) va u bilan bog'liq ijtimoiy hamkorlik zarurati, o'zini o'zi. Adlerning fikricha, insonning hozirgi holatidagi harakatlarini rag'batlantiruvchi, uni rivojlanishga yo'naltiradigan va kelajakda istaklarini amalga oshirishga qaratilgan hayotiy maqsadlar uning o'tmishdagi tajribasidan kelib chiqadi va hozirgi paytda xavf va ishonchsizlikni kuchaytirish qo'llab-quvvatlanadi. Har bir insonning hayotiy maqsadi uning o'ziga bog'liq shaxsiy tajriba, qadriyatlar, munosabatlar, shaxsiy xususiyatlar. Ko'plab hayotiy maqsadlar erta bolalikdan paydo bo'lgan va hozircha hushsiz bo'lib qolmoqda. Adlerning o'zi shifokorlik kasbini tanlashiga bolalikdagi tez-tez uchraydigan kasalliklar va ular bilan bog'liq o'lim qo'rquvi ta'sir qilganiga ishongan. Hayotiy maqsadlar insonni nochorlik hissi, mukammal va kuchli kelajakni xavotir va noaniqlik bilan uyg'unlashuvdan himoya qilishga xizmat qiladi. Adlerning tushunishicha nevrozga chalingan bemorlarga xos bo'lgan pastlik hissi bilan hayot maqsadlari o'ta og'ir, real bo'lmagan xarakterga ega bo'lishi mumkin (muallif kompensatsiya va giperkompensatsiya mexanizmlarini kashf etgan). 3.Z.Freydning Psixoanaliz qarashlariga qarshi to`sqinlik qiluvchilar. Freyddan keyingi psixoanaliz Z. Freyd ta’limotining tarafdorlari ham tanqidchilari ham ko 'p bo'lgan. Uning eng yaqin safdoshlari va shogirdlari bo'lmish Alfred Adler va Karl Gustav Yung uning ta ’limotini avvaliga qo'llab -quvvatlashdi, keyinchalik undan qisman voz kechishdi. A.Adler individual psixologiya, K.G .Y ung analitik psixologiya to 'g 'risid ag i o'zlarining ta’limotlarini yaratishdi. Bu ta ’limotlarida Z. Freydni tanqid qilishsa-da, aslida ular tanlagan yo'nalish psixoanalizning davomi edi. A. Adler fanga «yetishmovchilik hissi» degan tushunchani kiritdi. Uning fikricha, bu tuyg'u tabiiy va tug'm a bo'lib, har birimiz uchun xosdir va shaxsning rivojlanishida katta aham iyatga ega. Adlerning fikricha, har bir inson urnri m obaynida o'zidagi ushbu yetishm ovchilikdan qutulish uchun boshqalar ustidan hukmronlik qilish va ularning faolligini bostirishga inlilib yashaydi. Buning uchun u o'zidagi barcha imkoniyatlarni ishga soladi va jamiyatd a o 'z o 'rnini topishga intiladi. Adler bu jarayonni kompensatsiya yoki superkompensatsiya deb atadi. Superkompensatsiya yetishmovchilik hissiga bo'lgan tug'm a reaksiyalarning ijtimoiy bir ko'rinishidir. Adlerning fikricha, ana shu tug 'm a instinktlar odamni atrofdagilarga nisbatan tajovuzkor qilib qo'yadi. Shu sababli odamda nevroz rivojlanishining oldini olish uchun undagi yetishmovchilik hissini bartaraf etish zarur. Demak , A .Adler ham o 'z ta’limotida inson ruhiyatining rivojlanishida instinktiv reaksiyalarga urg'u bergan. K.G . Y ungning ta ’limoti biroz boshqacha edi. U «jamoa ongsizligi»degan tushunchani taklif qildi. Yung individual ongsizlik va jamoa ongsizligi orasida aniq bir chegara chizig'i o'tkazdi. Uning fikricha, jamoa ongsizligi individual ongsizlik dan farqli o 'la ro q , avlodd an-avlodga kuzatiladi va «men» jamoa ongsizligi ta ’siri ostida rivojlanadi.Yungning fikricha, individual ongsizlik odam ning shaxsiy tajribasida aks etadi. Bu tajribalar, albatta, qachonlardir ongda aks etgan, lekin undan siqib chiqarilishi natijasida unut bo'lib ketgan.