Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Venturia.
Kasallangan olma barglari va m evalari ham da psevdotetsiy
Pezizomitsetlar sinfi - Pezizomycetes
Pezizom itsetlar cinfi tabiatda keng tarqalgan bitta pezizalar 
(Pezizales)
tartibidan 
iborat. 
M evatanalari 
apotetsiy, 
etdot, 
terisim bn peridiyli yoki biroz shilim shiqli, ochiq rangli, kattaliklari 
lm m dan lOsm undan katta bo'ladi. M evatanalari b a ’zan steril- 
bandli, fertil soyabonli k o ‘rinishlardaligidan bazidiom itsetlarning 
agarikalariga o'xshaydi. M evatanalarni quyidagilari uchraydi:
1. Eugim nogim enial - apotetsiy rivojlanishining boshlani- 
shidan oxirigacha ochi k o ‘rinishli;
2. Paragimnogim enial - apotetsiy rivojlanishining boshla- 
nishida yopiq keyin ochiladi;
3. Kleystogimenial - yetilgan apotetsiy yopik ko'rinishli 
(erostida rivojlanadiganlarida)
Pezizalarda xaltachalar operkulyat y a ’ni u «qopqoqchasi» bilan 
ochiladi. Xaltachadagi yetilaborishi bilan askosporalarini tashqariga 
chiqaradi. Pezizalam ing k o ‘pchiligida xaltachali bosqich m a ’lum 
xolos, konidiyalar b a ’zi turlarda hosil bo'ladi, biroq ular yangi 
avlodni yaratish va tarqalishida aham iyat kasb etmaydi.
Pezizalam ing k o ‘pchiligi turli substratlarda saprotrof, b a ’zi- 
larigina o ‘sim liklarda tekinxo‘r, bir qator turlari ekotomikorizalarni 
hosil qiladi. Bu zam bum g1 lar orasida kaprofoblar va ayniqsa 
kaprofillar k o ‘p.
Askobolus - 
Ascobolus
turkum inig zam bum g‘lari da apotetsiy 
m ayda diametri bir necha m illim etr hosil, subgim eniy yaxshi
150

---

I t v u j l n n g a n . Y e t i l g a n xa l l a l a r i g i m e n i y y u z a s i g a c h i q i b t ur adi .
Ascobolus: mevatanalari va undan askosporalami chiqishi
Askoboluslarda jinsiy jarayon turlicha, xatto bitta turkum 
doirasida ham har xil tarzda ro ‘y beradi. Bu zam burug‘larda 
askosporalar shilim shiqlarga o ‘ralib atrofga xatto 7 sm masofagacha 
otilib tarqaladi.
Q o ‘ziq o rin - 
M orchella
turkumida apotetsiyning balandligi 14 
sm gacha boradi. Bu zamburugMar jinsiy jarayon orqali rivojlanadi. 
Askogen va anteridiylari y o ‘q, somatogamiya ro ‘y beradi. 
Soyabonsim on qismi shar yoki konus shakilda, bir qancha chuqur 
ariqchali, rangi qoram tir kulrangdan to‘qjigarranggacha, bu turga va 
m evatananing yoshiga b o g ‘liq.
M orcheIIa-qo‘ziqorinlar
151

---

Gimeniy soyabonning ariqchalarida lining atrofida joylashadi, . 
xaltachalarisilindrsim on 8 tadan as- 
kosporali. Ba zam burug‘larda xal­
tachalar bir varakay emas, navbat 
bilan yetiladi. 
M orchella
turkum i­
ning zam burug‘larini iste’mol qili- 
nadi.